page0059

SZTUKA BABILOŃSKA 49

rycznie pewne obrazy świętego drzewa (ryc. 14). Znawcy upatrują w tem wpływy obce z zachodu, z Małej Azji, od Hetytów i z Asyrji. Pewności jednak przy tak drobnym materjale porównawczym mieć nie możemy.

Przynajmniej kilka szczegółów dla objaśnienia powyższych twierdzeń.

Nieliczne rzeźby, jakie do nas doszły, wykazują wyraźne cofanie się i upadek. Przedewszystkiem występuje to na t. zw. k u d u r r u, czyli kamieniach granicznych, które po raz pierwszy zjawiają sią w epoce kaśyckiej. Miały one kształt owalny, u dołu szerszy, śpiczasty u góry, a były kute zazwyczaj w twardym kamieniu. Napis takiego kudurru zaznacza zwykle, że król N. N. oddaje zasłużonemu słudze X. X. taki a taki kawał ziemi i uwalnia go od podatków. Na płaskich bokach każdego kudurru widniały rozmaite godła i symbole bóstw, wezwanych na świadków (?). Tak np. jeden z najstarszych kudurru (XIV wieku przed Chr.), pochodzący od króla Nazimaruttaśa II (ryc. 115), wyobraża (u góry) dwa trony z czapkami bogów (dla Anu i En-lila), trzeci tron zniszczony, czwarty tron dla bliżej nieznanego bóstwa. Na trzeciem polu widać cztery rodzaje broni (bóstw Sulpae, Sukamuna, Lugalurur i Meslamdae); na czwartem: sokół na palu przedstawia boginię Aruru, a leżący byk ze strzałami błyskawicy ma przypominać bożka burzy Hadada. Na odwrotnej stronie widzimy u góry symbol Iśtary, ośmiopromienną gwiazdę; dalej sierp księżycowy bożka Sina, tarczę słoneczną Samaśa i niedźwiadka, jako symbol bogini Iśśary; u dołu wreszcie siedzi na tronie bogini Gula z psem, a przed nią lampa, symbol bożka Nusku; wąż wreszcie, wijący się w środku, ma wyobrażać bożka Ningiśzidę. Napis u dołu opowiada o nadaniu lenna przez króla Nazimaruttaśa. Na kudurru zjawiają się czasem ciekawe i gdzieindziej niespotykane istoty mięszane, jak np. rybokoza (ryc. 116), lew uskrzydlony, ludzie-niedźwiadki, hipocentaury (ryc. 117). Takie same istoty mieszane przedstawia zodjak babiloński (ryc. 120) króla Marduk-nadin-ahe z roku 1110 przed Chr. Wykonanie tych figur i symbolów jest nieraz bardzo surowe i nieudolne, sztywne i ciężkie.

Z pieczęci tej epoki zasługują na wzmiankę dwie, które wyobrażają scenę orki (ryc. 118 i 119); jedna z nich (118) nosi (po raz pierwszy w Ba-bilonji) znak krzyża.

II. Również i z czasów po wypędzeniu dynastji Kaśśu (po r. 1184 przed Chr.) aż po upadek Niniwy mało zachowało się pomników. Tylko niektóre z nich wnoszą jakąś myśl nową. Tu należy np. stela króla babilońskiego Nabu-apal-iddin’a (około 870 przed Chr.; — ryc. 25). Przedstawia ona bożka Samaśa, siedzącego na tronie w swojem sanktuarjum; na dachu dwa niższe bóstwa podtrzymują na sznurach tarczę słoneczną, spoczywającą na tronie. Przed tarczą trzy osoby: naprzód jakiś kapłan prowadzi króla za rękę, a za królem postępuje bogini Aja. Zaginiony oryginał tej bardzo zna-

Ks. Wł. Szczepański. Babilon    4

http://rcin.org.pl