Magazyn6
7901

371

BANKOWE PRAWO

cyjny. Stąd też władze polskie nie miały żadnego wpływu na otwieranie i działał ność przedsiębiorstw bankowych na tym obszarze i z tego właśnie okresu czasu datuje się nazwa obszaru Górnego Śląska, jako „Śląskiej dziury walutowej", gdyż tą drogą, przy braku możności kontroli Ministerstwa Skarbu, waluty pełnowartościowe wywożono do Niemiec.

Przedstawimy historyczny rozwój naszego prawa bankowego przy uwzględnieniu podziału na następujące okresy: okres pierwszy: od powstania Państwa Polskiego do dn. 9 kwietnia 1920 r. (wydanie pierwszej ustawy bankowej); okres drugi: od dn. 9 kwietnia 1920 r. do dn. 1 stycznia 1925 r. (wydanie drugiej ustawy bankowej); okres trzeci od dn. 1 stycznia 1925 r. do dn. 22 marca 1928 r. (wydanie prawa bankowego obecnie obowiązującego); okres czwarty: od dn. 23 marca 1928 r. do chwili obecnej.

3. Rozwój polskiego prawa bankowego.

a) Okres pierwszy. Po wskrzeszeniu Państwa Polskiego działalność ustawodawcza, idąca w kierunku unormowania życia bankowego rozpoczęła się dość wcześnie. Przedewszystkiem chodziło tu o stworzenie pewnej reglamentacji w odniesieniu do czynności pieniężnych, wykonywanych przez najmniejsze przedsiębiorstwa bankowe, do jakich zalicza się kantory wymiany.

Różnorodność waluty, obiegającej w Polsce, którą stanowiły ruble rosyjskie, korony austrjackie, marki niemieckie i marki polskie — jako konsekwencja stosunków powojennych — wpływała na znaczne wzmożenie tempa w obrocie pieniężnym. Chwiej ność przytem kursu każdej z tych walut, wyrażająca się zmiennością codziennych notowań giełdowych, rodziła niezdrową spekulację, kolidującą niejednokrotnie z przepisami karnemi. W każdym niemal ośrodku miejskim kwitł pokątny handel walutowy (czarna giełda), uprawiający swe operacje w mniejszym lub większym zakresie. Stąd myślą przewodnią pierwszych przepisów prawa bankowego było określić zakres działalności kantorów wymiany, poddać je ścisłemu nadzorowi publicznemu, wreszcie usunąć jednostki słabe gospodarczo lub szkodliwe dla interesu ogólnego.

W dn. 13 stycznia 1919 r. ukazuje się pierwsze rozporządzenie Ministra Skarbu (Monitor Polski Nr. 11), poddające kontroli koncesje wszystkich istniejących kantorów wymiany 1 domów bankowych na terenie b. .Królestwa Kongresowego. W miesiącu lutym tegoż roku ukazują się dwa dalsze rozporządzenia: rozporządzenie Ministra Skarbu z dn. 12 lutego (M. P. Nr. 35) oraz z dnia 23 lutego (M. p. Nr. 46). Pierwsze z nich rozciągnęło nadzór Ministerstwa Skarbu na zagraniczne instytucje kredytowe, istniejące w b. okupacji austrjackiej i niemieckiej, drugie, określając przedmiot działalności kantorów wymiany i domów bankowych, żądało od tych przedsiębiorstw uzyskania nowych koncesyj na dalsze prowadzenie działalności. Przepisy te, stanowiące jakgdyby pośpiesznie skreślony szkic ogólnych zasad przyszłej ustawy bankowej, ulegały w dalszym ciągu uzupełnianiu następującemi rozporządzeniami Ministra Skarbu: rozporządzeniem z dn. 26 lutego (M. P. Nr. 46), rozporządzeniem z dn. 27 maja (M. P. Nr. 125), wreszcie rozporządzeniem z dn. 28 czerwca (M. P. Nr. 144).

b) Okres drugi. W dn. 23 marca 1920 r. wydana została ustawa bankowa „o nadzorze nad przedsiębiorstwami bankowemi i kantorami wymiany" (Dz. U. R. P. Nr. 30, poz. 175). Ustawa ta weszła w życie 9 kwietnia tegoż roku t. j. z dniem ogłoszenia. Z punktu widzenia ustawodawczego jest to bezwątpienia pierwsza próba kodyfikacyjna przyszłego polskiego prawa bankowego, jakkolwiek niezupełna, szczupła w ujęciu normowanego przedmiotu oraz zawierająca wiele luk i niejasności. Przedewszystkiem utrzymuje ona nadal system koncesyjny, odziedziczony po zaborcach, bowiem nakaz chwili wymagał bezwarunkowej interwencji władzy publicznej w chaotycznem życiu bankowem, wy-wolanem skutkami powojennemi. Ustawa odnosiła się tylko do domów bankowych i kantorów wymiany. Nie rozciągała się natomiast na spółki akcyjne, spółdzielnie i instytucje kredytowe, choć w myśl art. 9 Minister Skarbu został upoważniony do objęcia tychże przedsiębiorstw nadzorem państwowym. W końcowych przepisach znajdujemy ogólną klauzulę derogacyjną, uchylającą wszystkie dotychczas obowiązujące przepisy, o ile były one sprzeczne z niniejszą ustawą. W dn. 17 maja 1920 r. ukazało się rozporządzenie wykonawcze Ministra Skarbu, ogłoszone w numerze 47 Dz. U., które rozwinęło trzy zasadnicze

24*