Magazyn62401

420 KOŚCIOŁY NIEKATOLICKIE I ZWIĄZKI RELIGIJNE W POLSCE

1108 Zwodu Zakonow (Reskrypt Min. W. R. i O. P. z 20. III. 1920 r. Nr. 1208). mennonici, mający w b. zaborze austrjac-kim z mocy przepisów zaborczych charakter prawnie uznanego związku religijnego, herrnhuci (Bracia Morawscy), mający charakter wyznań prawnie uznanych w b. zaborze austrjackim (rozp. Min. Wyzn. i Ośw. z 30. III. 1880 r.) i w b. zaborze pruskim (Konc. Gen. z 25. XII. 1742 r., przywilej dla Śląska z 7. V. 1746 r.); w b. zab. ros. herrnhuci są uważani za należących do Kościoła Augsburskiego w którym mogą tworzyć odrębne parafje lub grupy. Ze związków religijnych należących pod względem religijnym do wyznań ewangelickich a nie unormowanych w Polsce pod względem publicz-no-prawnym, należy wymienić przykładowo darbystów (Braci Plymuckich), Wolny Kościół Ewangelicko-Luterski nieodmiennej konfesji Augsburskiej w Polsce, irwingja-nów (Gminy Katolicko-Apostolskie) i neoir-wingjanów etc.

Literatura: Bachmann: Mennonitenin Kleinpolen. Lwów 1934.— Bobke: Odpowiedi Min. b. dzieln. pruskiej na „Denkschrift betr. Akte des poln. Slaates gegen die unierte evang. Kircke in Polen”. Poznań 1920. — Falkowski: Ustrój Wileńskiego Kościoła Ewang. Reform. Wilno 1936. — Giewarlowski: Kościoły Ewangelickie w Polsce. „Strażnica Zachodnia**. Poznań 1933. — Gizbert Stadnicki: Kościół Ewangelicko-Reformowany to Wilnie. Wilno 1935. — Grelewki Ks.t Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce Współczesnej. Lublin 1937. — KumanieckU Administracja wyznaniowa (w dziele zbiorowem Kumanieckiego, Wasiutyńskiego, Panejki „Polskie Prawo administracyjne to zarysie”). — Lubicz: Stan prawny Ewang. Kościoła Unijnego na Polskim G. Śl. Katowice 1934.— Meyer: Das Recht der religiOsen Minderheiten in Polen. Berlin 1933. — Michejda: Stosunki w Ewang. Kość. Unijnym na polsk. G. Śląsku. Katowice 1935. — Piekarski: Wyznania religijne w Polsce. Warszawa 1927. — Satcickk Studja nad położeniem prawnem mniejszości religijnych w Państwie Polokiem. Warszawa 1937.

Jerzy Stefan Langrod.

II. Kościół Prawosławny (Autokefaliczny).

Kościół prawosławny w Polsce opiera swój stosunek do Państwa na „tymczasowych przepisach o stosunku rządu do Kościoła Prawosławnego w Polsce" ogłoszonych w postaci rozp. M. W. R. i O. P. z dn. 30. I. 1922 r. („Mon. Polski" 1922 20/38 i Dz. Urz. M. W. R. i O. P. Nr. 7 z roku 1922). Przepisom tymczasowym brak podstawy prawnej, gdyż wbrew art. 115 konst. marcowej nie zostały wydane w drodze ustawy i nie ogłoszono ich w Dzienniku Ustaw. Niemniej unormowały one prowizorycznie stosunek Państwa do Kościoła, zawierając uznanie przez Państwo prawnej reprezentacji kościelnej i faktycznie są dotąd stosowane.

Postanowienia przepisów tymczasowych są następujące:

a)    reprezentacją prawną Kościoła Prawosławnego w Polsce jest Sobór złożony z wszystkich uznanych przez rząd biskupów diecezjalnych pod przewodnictwem Egzar-chy, posiadającego jurysdykcję Metropolity (Sobór biskupów rozciągnął w r. 1924 jurysdykcję Metropolity warszawskiego na całe b. zabory austrjacki i pruski, a uchwała ta została zatwierdzona reskryptem M. W. R. i O. P. z dn. 1. V. 1924 r. Nr. 2850/394. Egzarcha nosi w ślad za tern i w myśl powołanych norm kanonicznych tytuł „Metropolity warszawskiego i całej Polski"); przy-czem dla prawomocności uchwał wystarczy zgoda Egzarchy i 2 biskupów;

b)    Egzarsze zezwolono na wykonywanie jurysdykcji kanonicznej w granicach b. diecezji warszawsko-chełmskiej z tern zastrzeżeniem, iż korzystanie przezeń z tych uprawnień, w szczególności mianowanie, przenoszenie i usuwanie biskupów w calem państwie następować może na zasadzie postanowienia soboru po uprzedniem uzgodnieniu z rządem. Biskupi składają na ręce M. W. R. i O. P. przysięgę wierności państwu;

c)    mianowanie, przenoszenie i usuwanie proboszczów jest atrybucją biskupa, który deleguje tymczasowego administratora, a w ciągu miesiąca winien wskazać właściwemu wojewodzie kandydata na stałego zarządcę wakującej parafji, posiadającego obywatelstwo polskie; jeżeli wojewoda w ciągu 2 miesięcy od zawiadomienia nie podniesie przeciw kandydatowi zarzutów, może nastąpić instytucja kanoniczna kandydatów na probostwo, w przeciwnym razie służy biskupowi prawo odwołania się w ciągu dni 20 do M. W. R. i O. P.; w razie nieuwzględnienia przezeń odwołania, kandydat ten nie jest wykluczony od ubiegania się

0    daną parafję. Kandydat, nowo wyświęcony lub obejmujący parafję po raz pierwszy, składa na ręce starosty przysięgę wierności państwu;

d)    w wypadku śmierci proboszcza przechowanie dowodów urzędowych, ksiąg

1    pieczęci należy do władz państwowych aż do czasu objęcia parafji przez nowo mianowanego proboszcza. W wypadku usunięcia lub przeniesienia proboszcza winien biskup zawiadomić starostę równocześnie