Magazyn62301

419

KOŚCIOŁY NIEKATOLICKIE I ZWIĄZKI RELIGIJNE W POLSCE

opiera swój ustrój na zasadach synodalno-konsystorskich, z osobowością prawną gmin parafjalnych (Landrecht pruski część II, tyt. II, ordynacja o gminie kościelnej i synod, z dn. io. IX 1873 r., ustawa z dn. 18. VI. 1892 i z dn. 3. VI. 1876 r.) i rozciąga swą działalność na województwa poznańskie i pomorskie. Rozp. Min. b. dzieln. pruskiej z dn. 3. VII. 1920 r. (Dz. u. M. b. dz. pr. Nr. 35, poz. 327) zniosło organizacyjny związek K. z ewangelicką radą kościelną w Berlinie, przekazując jej kompetencję konsystorzowi K. w Poznaniu, zaś atrybu-cje sprawowane dotąd przez rząd pruski — rządowi polskiemu. Na mocy t. zw. Notver-fassung notyfikowanej władzom polskim przez konsystorz poznański 20. V. 1920 r. utworzył się t. zw. Krajowy Związek Synodalny Kościoła Ewangelicko-Unijnego w Polsce, ustrojowo złączony z Kościołem Staropruskiej Unji Ewangelickiej, a tylko terytorjalnie od niej odrębny; tego stanu organizacyjnego stworzonego de facto Państwo Polskie nie uznało. Rozporządzeniem Prezydenta Rzplitej (Dz. U. R. P. Nr. 278, poz. 30 z dn. 6. III. 1928 r.) powołano do życia synod nadzwyczajny, obcy dotychczasowym przepisom, mający na celu uchwalenie statutu K. (podlegającego zatwierdzeniu w drodze rozporządzenia Rady Ministrów) i wyłonienie jego prawnej reprezentacji w rozumieniu art. 115, ust. 2 Konstytucji marcowej. Konsystorz w Poznaniu uznany został za tymczasową władzę administracyjną K.

6. Ewangelicki Kościół Unijny na Górnym Śląsku. Ewangelicki Kościół Unijny na Górnym Śląsku — wobec wygaśnięcia Konwencji Genewskiej — opiera swój ustrój prowizoryczny na zasadach synodal-no-konsystorskich, z silnie zaakcentowanym nadzorem państwa (ustawa śląska z dnia 17. VII. 1937 roku Dz. U. Śl. Nr. 14, poz. 44 o tymczasowej organizacji Ewangelickiego K. Unijnego na G. Śląsku). K. ten tworzy Górnośląski Związek Synodalny z siedzibą w Katowicach, na który składają się łącznie ewangelickie unijne gminy kościelne w górnośląskiej części województwa śląskiego; do gminy takiej należą ewangelicy zamieszkali na jej obszarze, a każdy ewangelik, zamieszkały na obszarze górnośląskiej części województwa śląskiego, należy do jednej z gmin tego K. K. jest samodzielny, niezależny od żadnej zwierzchności obcokrajowej, a stosunek jego do państwa będzie ustalony w drodze ustawowej po porozumieniu z jego prawną reprezentacją. Na czele K. stoi synod złożony z członków duchownych i świeckich, tych ostatnich częściowo pochodzących z wyboru gmin, częściowo (30) z wyboru rady kościelnej, po uprzedniem jej porozumieniu się z wojewodą śląskim; ponadto istnieje wydział synodu i górnośląska rada kościelna, złożona z superintendenta (noszącego tytuł prezydenta K.) i z 4 członków z wyboru synodu oraz 2 członków z powołania wojewody, przyczem w składzie Rady winno być 2 duchownych. Niedojście do skutku któregokolwiek wyboru uprawnia wojewodę do powołania z urzędu osób mających czasowo sprawować dane obowiązki.

7.    Kościół Ewangelicko-Luterski. Kościół Ewangelicko-Luterski (staroluterski) stanowi na obszarze województw zachodnich (z konsystorzem w Rogoźnie) odpowiednik wyznaniowy Kościoła Ewangelicko Augsburskiego. Ustrój jego regulują przepisy zaborcze (koncesja generalna dla staroluteran z 23. VII. 1845 r.). K. ten zerwał samorzutnie łączność organizacyjną z naczelną władzą kościelną staroluterską we Wrocławiu, organizując się w odrębną superinten-denturę na obszarze Państwa Polskiego

0    charakterze związku synodalnego, wyposażonego w osobowość prawną.

8.    Kościół Augsburskiego i Helweckiego Wyznania. Kościół Augsburskiego i Helweckiego Wyznania powstał z oddzielenia w Polsce części większego organizmu wyznaniowego (dawnej superintendentury galicyjskiej w Białej Małop.), obejmującego całą dawną Austrję a podległego kościelnej radzie naczelnej Kościoła Augsburskiego

1    Helweckiego Wyznania w Wiedniu (patent cesarski z 8. IV. 1861 r., obwieszcz. Min. Wyzn. i Ośw. z 15* XII. 1891 r.). Siedzibą superintendentury jest obecnie Stanisławów. Ogólny zarząd K. sprawuje wydział superintendencyjny. Kolejnemi stopniami hierarchji kościelnej korzystającemi z osobowości prawnej są gminy parafjalne, senjorat i superintendentura.

9.    Inne związki religijne wyznań ewangelickich. Ponadto działają w Polsce inne związki religijne należące pod względem religijnym do wyznań ewangelickich, jak w szczególności K. anglikański (K. narodowy An-glji), którego położenie prawne doznało tymczasowego uregulowania przez rozciągnięcie na ten K. art. noo, 1104, 1106,