Magazyn62601

422 KOŚCIOŁY NIEKATOLICKIE I ZWIĄZKI RELIGIJNE W POLSCE

Kościół Prawosławny w Polsce stał się w ten sposób jednostką niezależną i zrównaną pod względem praw własnej hierarchji oraz bezpośredniości w podporządkowaniu in dogmaticis et spiritualibus patrjarsze ekumenicznemu w Konstantynopolu z i n-nemi Kościołami autokefaliczne m i w wspólnocie kościołów prawosławnych. W szczególności więc został Kościół Prawosławny w Polsce uniezależniony od patrjarchatu moskiewskiego, któremu przedtem formalnie podlegał.

Uchwała powyższa została zatwierdzona formalnie tomosem patrjarchy ekumenicznego w Konstantynopolu, wydanym synodalnie dn. 13. XI. 1924 r. na sesji stałego synodu 12 metropolitów będącego najwyższą instancją hierarchiczną w wspólnocie kościołów prawosławnych (tekst tomosu patrjarszego: „O autokefalji prawosł. w Polsce" 1931, Tom I prac Pol. Tow. dla badań Europy Wsch., str. 90 i n.). Orędziem z dn. 15. I. 1925 r. patrjarcha ekumeniczny w Konstantynopolu ogłosił tekst tomosu z dn. 13. XI. 1924 r. wszystkim autokefalicznym kościołom prawosławnym świata.

Synod biskupów polskich przyjął tomos do wiadomości dn. 13. IV. 1925 r.

Statut zasadniczy wewnętrznego kanonicznego ustroju Polskiego Autokefalicznego św. Kościoła Prawosławnego został uchwalony przez synod biskupów i ogłoszony dn. 1. VII. 1926 r. (Statut ten z r. 1925 został uzupełniony dn. 26. II. 1927 r. i ogłoszony jako rękopis w Drukarni Synodalnej w Warszawie w r. 1928).

Wedle statutu, dotąd przez państwo nie zatwierdzonego, Kościół Prawosł. w Polsce stanowi część Św. Powszechnego Wschodniego Kościoła Prawosł., posiada ustrój i zarząd autokefaliczny, będąc pod względem stanowiska i praw równym innym autokefalicznym Kościołom prawosławnym, zgodnie z kanonami, na zasadzie uchwały Patrjarchy ekumenicznego Konstantynopolitańskiego i jego św. Synodu z dn. 13. XI. 1924 r.; Kościół w życiu wewnętrznem korzysta z pełnej wolności obowiązującego prawa państwowego. Źródła prawa kanonicznego są wedle statutu następujące: a) Słowo Boże zawarte w Piśmie Św. lub biblji, b) tradycje święte zawarte w prawidłach Św. Apostołów, w Kanonach soborów i prawidłach Ojców Św., c) władza prawodawcza Powszechnego Wschód. Kościoła Prawosławnego.

Zwierzchnią władzą Kościoła Prawosł. w Polsce jest Prowincjonalny Sobór Cerkiewny, zwoływany perjodycznie przez Metropolitę a złożony z biskupów, duchowieństwa i wiernych. Głową Kościoła jest Metropolita warszawski i całej Polski, który kieruje sprawami kościelnemi wraz z synodem jako jego przewodniczący a wybierany jest przez wszystkich biskupów i urzęduje dożywotnio. W sprawach, przekraczających granice jurysdykcji każdego autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Metropolita zasięga opinji Patrjarchy ekumenicznego w Konstantynopolu. Diecezje dzielą się na dekanaty, a te na parafje, w których istnieją dozory cerkiewne (z opiekunem cerkiewnym na czele) dla opieki nad budynkami kościelnemi oraz cmentarzami. Członków dozorów wybierają zgromadzenia parafjalne. Dla omawiania spraw kościelnych mogą być zwoływane dekanalne, diecezjalne i metropolitalne zjazdy duchowieństwa. Dla przygotowania kapłanów istnieją własne duchowne zakłady naukowe.

Na zwyczajną sesję sejmową 1937/38 wniósł rząd projekt ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzplitej do unormowania drogą dekretu stosunku państwa do Kościoła Prawosławnego.

Literatura : Chodynicki: Kościół Prawosławny a Rzeczpospolita. Polska 1370—1632. Warszawa 1934. — DembiekU Sytuacja prawna autokefalicznego Ko_Jcioła Prawosławnego w Polsce. „Gł. Sąd" 1934. — Greleicmki km.: Wyznania protestanckie i sekty reltflijne w Polsce współczesnej. Lublin 1937. — Kuma-niecki, WaaiutyńBki, Panęjko: Polskie prawo administracyjne w zarysie. Kraków (bez daty). — Lana rod: O autokefalji prawosławnej w Polsce. Prace Polsk. Tow. dla badań Europy Wschodniej. Warszawa 1931. — Tanie' Ueber di Autokefalie der griechisch~orthodoxen Kirche in Polen. _%tZeitschrift filr Ostrocht” 1933. — LotockU Autokefalja. Prace Polskiego Tow dla badań Europy Wschodniej. Warszawa 1932. — Piekarski: Wyznania religijne w Polsce. Warszawa 1927. — Piotrouricjc: Z zagadnień wyznaniowych w Polsce. Wilno 1929. — Saudcki: Studja nad połoieniem prawnem mniejszości religijnych w Państwie Polskiem. Warszawa 1937. — Woliński: Polska i Kościół Prawosławny. Zarys historyczny. Lwów 1936.

Jerzy Stefan Langrod.

III. Karaimski związek religijny.

Karaimski związek religijny w Rzeczypospolitej należy do tych związków religijnych, z któremi Państwo Polskie unormowało swój stosunek w drodze ustawodawczej w myśl art. 115 Ustawy konstytucyjnej z dn. 23. IV. 1935 r.

Karaimi, liczący około 1 000 dusz, tworzą w Polsce 4 gminy wyznaniowe: Halicz na obszarze b. dzielnicy austrjackiej, gdzie