Magazyn63101

KOŚCIOŁY NIEKATOLICKIE I ZWIĄZKi REŁIGIJNE W POLSCE 427

branie pełnomocników, którzy wybierają zarząd gminy. Przy wyborach zarządu gmin mniejszych i wyborach pełnomocników gmin wielkich, obowiązuje prawo wyborcze powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne; warunkiem czynnego prawa wyborczego jest wyznanie żydowskie, wiek ukończonych 25 lat, płeć męska i zamieszkanie w obrębie gminy. Warunkiem biernego prawa wyborczego jest posiadanie czynnego prawa wyborczego, wiek ukończonych lat 30 i nieskazitelność obywatelska.

Zadania gminy wyznaniowej polegają na zapewnieniu jej członkom możności zaspokajania ich potrzeb religijnych przez: 1) organizowanie i utrzymanie rabinatu, 2) zakładanie i utrzymywanie synagog, domów modlitwy, kąpieli rytualnych i cmentarzy, 3) czuwanie nad religijnem wychowaniem młodzieży, 4) zapewnienie ludności żydowskiej koszernego mięsa.

Art. 15 „Przepisów" przewiduje prawo władzy nadzorczej do wprowadzenia do zarządów gmin wielkich trzech członków spośród osób mających w gminie bierne prawo wyborcze. Z uprawnienia tego Rząd dotychczas nie korzystał, społeczeństwo jednak żydowskie odnosi się krytycznie do tego przepisu, uważając go za ograniczenie auto-nomji gminy.

Gminy wyznaniowe mają prawo nakładania na swych członków przymusowych składek i opłat na pokrycie swych potrzeb, o ile nie wystarczają na to dochody z majątku gminy, zakładów, fundacji i specjalnych za pisów. Do czasu wprowadzenia systemu obliczania składek wedle wymiaru podatków państwowych, wymiar składki jest dokonywany systemem szacunkowym przez zarząd gminy wraz z powołaną komisją doradczą. Za podstawę wymiaru służy dochód płatnika z majątku nieruchomego lub innych źródeł zarobkowania w obrębie gminy, przy uwzględnieniu stanu i obowiązków rodzinnych płatnika oraz jego pracy dla dobra gminy. Przeciwko nałożeniu składki przysługuje płatnikowi prawo wniesienia zażalenia do władz administracyjnych w normalnym toku instancji. Po zaopatrzeniu klauzulą zatwierdzającą władzy nadzorczej, uzyskuje rozkład składki gminnej moc wykonawczą.

Na potrzeby gmin wyznaniowych żydowskich Skarb Państwa nie ponosi żadnych świadczeń, a jedynie na cele wyznaniowe udziela z budżetu państwowego zasiłków

żydowskiego związku religijnego, nie posiadającego żadnej hierarchji duchownej, lecz zarazem i wewnętrzny ustrój prawny tego związku, zastępują więc w tym ostatnim względzie jego własną ustawę, o której mowa w art. 115 Konstytucji marcowej 1921 roku, utrzymanym w mocy w konstytucji kwietniowej 1935 r. Przepisy te łączą wszystkich Żydów mieszkańców Polski z wyjątkiem Śląska w jeden związek religijny publiczno-prawny, składający się z gmin wyznaniowych, które stanowią jednostkę organizacyjną związku o charakterze wyłącznie wyznaniowym i mają pełną autonomję wyznaniową jako jego części i organy, służące do zaspokajania potrzeb religijnych swych członków. Tak związek religijny, jako całość, jak też poszczególne gminy posiadają ponadto osobowość pry-watno-prawną. W myśl powyższych „Przepisów", każdy Żyd — mieszkaniec Polski (z wyj. Śląska) jest członkiem żydowskiego związku religijnego, a tem samem, z mocy samego prawa członkiem jednej z gmin wyznaniowych na terenie Państwa i żaden nie może pozostawać poza organizacją gminy, do której przynależność jest przymusowa.

Jako organ tego związku religijnego i jego reprezentacja prawna w przyszłości jest przewidziana Rada religijna gmin wyznaniowych żydowskich, której funkcje do czasu jej wyboru — dotychczas nie dokonanego — sprawuje wedle art. 54 „Przepisów" naczelna władza nadzorcza t. j. Minister W. R. i O. P. W myśl art. 24, do zakresu działania Rady religijnej należy wykonywanie nadzoru nad związkiem i kierowanie całą jego działalnością, nie krępując wolności sumienia poszczególnych osób, gmin i stowarzyszeń wyznaniowych; podejmowanie urządzeń i zakładanie instytucji wspólnych dla wszystkich gmin lub dla gmin poszczególnych obszarów państwa; może ona wspierać gminy finansowo słabe. Rada religijna ma składać się z 21 członków, a mianowicie: 14 świeckich i 7 rabinów, z których 4 świeckich i 2 rabinów powołuje Minister, a pozostałych wybierają gminy wyznaniowe w drodze wyborów pośrednich.

Gminy wyznaniowe dzielą się na gminy wielkie, liczące powyżej 5 000 członków (80) i gminy mniejsze (737). Na czele gminy mniejszej stoi zarząd złożony z rabina i 4 członków, wybranych przez członków gminy, na czele gminy wielkiej stoi zarząd z najmniej 8 członków z rabinem, oraz ze

28'