Magazyn62501

KOŚCIOŁY NIEKATOLICKIE I ZWIĄZKI RELIGIJNE W POLSCE 421

z wydaniem rozporządzenia, a ten ze swej strony wiadomość tę przedkłada wojewodzie. W wypadku utraty przez duchownego obywatelstwa polskiego lub uznania go winnym zbrodni albo innego czynu karygodnego, czy to pochodzącego z chęci zysku, czy uwłaczającego moralności, czy wreszcie szkodliwego dla Państwa, właściwy biskup na żądanie M. W. R. i O. P- obowiązany jest niezwłocznie osobę tę usunąć od sprawowania urzędu kościelnego;

e)    akty stanu cywilnego paraf i j prowadzone być mają w języku polskim przy zachowaniu przepisów miejscowego prawa cywilnego z tern, iż równolegle z tekstem polskim mogą być one wypisywane w języku używanym przez parafjan. W stosunku do władz winni biskupi posługiwać się jedynie i wyłącznie językiem polskim a konsy-storze winny w tym języku wydawać dowody urzędowe i prowadzić rozprawy w sprawach małżeńskich, te ostatnie jednak tylko na żądanie jednej ze stron;

f)    ludność prawosławna otrzymała poręczenie (w myśl art. iii i 113 konst. marcowej) wolności odprawiania publicznego nabożeństw i wykonywania praktyk religijnych. Duchowieństwo otrzymało zapewnienie prawa korzystania ze świątyń, jakie zostaną mu przyznane na mocy ustawy, z budynków mieszkalnych i gospodarskich przy świątyniach oraz z gruntów, jakie w drodze ustawodawczej przydzielone będą para-fjom. Nauka religji dla uczniów religji prawosławnej w szkołach publicznych jest obowiązkowa i wykład jej odbywać się ma w języku ojczystym uczniów. Z zastrzeżeniem zatwierdzenia statutów przez M. W. R. i O. P. mają biskupi za zgodą i wiedzą soboru zakładać „bractwa cerkiewne" w celu roztaczania opieki nad utrzymaniem porządku świątyń oraz ożywiania życia religijno-moralnego;

g)    do czasu ustawowego uregulowania sprawy uposażenia duchownych prawosławnych, Skarb Państwa wypłaca biskupom djecezjalnym i konsystorzom pobory ustalone w każdorazowym budżecie;

h)    sankcjonowano istnienie 5 diecezyj i zarazem uznano konsystorze w Warszawie (dla diecezji warszawsko-chelmskiej), w Grodnie (dla diecezji grodzieńskiej), w Krzemieńcu (dla diecezji wołyńskiej), w Nowogródku (dla diecezji pińsko-nowo-grodzkiej) i w Wilnie (dla diecezji wileńskiej) ; na obszarze reszty państwa sprawuje jurysdykcję Metropolita warszawski i całej Polski (ut supra). W b. zab. austrjackim organizacja Kościoła Prawosławnego opiera się poza tern na ust. z dn. 20. V. 1874 r. Dz. u. p. austr. Nr. 68 i na reskr. M. W. R. i O. P. z dn. 1. V. 1924 r. Nr. 2850/394. Członkowie konsystorzów posiadać winni obywatelstwo polskie, być nieskazitelni moralnie i politycznie oraz złożyć przysięgę wierności państwu. Bez uprzedniego porozumienia się z M. W. R. i O. P. i bez jego zgody sobór biskupów nie może dokonywać zmian terytorjalnych diecezyj i parafij oraz przenosić siedzib biskupich i tworzyć nowych diecezyj;

i)    zjazdy dekanalne odbywać się mogą za uprzedniem zawiadomieniem właściwego starosty, zjazdy diecezjalne za uprzedniem zawiadomieniem właściwego wojewody. Sobory generalne ze współudziałem świeckich zwołuje Egzarcha za każdorazową uprzednią zgodą M. W. R. i O. P. w składzie zatwierdzonym przez sobór;

j)    fil je parafjalne obsługuje proboszcz parafji głównej, o ile zaś miejscowa ludność pragnie posiadać przy filji własnego duchownego, winna mu zapewnić utrzymanie;

k)    kandydaci do stanu duchownego odbywają studja w duchownych seminarjach prawosławnych, uznanych przez Państwo i uprawnionych wyłącznie do wydawania świadectw uzasadniających obejmowanie stanowisk duchownych. Program nauk tych seminarjów podlega zatwierdzeniu M. W. R. i O. P.

Kościół Prawosławny w Polsce posiada w zasadzie osobowość prawną, atoli do czasu ustawowego uregulowania jego stosunku do państwa i statutu wewnętrznego, dochodzić może swych praw za pośrednictwem terytorjalnie właściwych konsystorzy diecezjalnych (por. wyr. Sądu Najw. z dn. 2. VI. 1931 r. Nr. I C 47/31, Zb. orz. S. N. Nr. 129 i 24/2 1933 Nr. I C 771/32 Zb. orz. S. N. Nr. 132; wyr. N. T. A. z dn. 22. V. 1932 r. L. rej. 125/29 Zb. wyr. Nr. 655 A).

Uchwałą soboru biskupów z dn. 14. VI. 1922 r. Kościół Prawosławny w Polsce otrzymał charakter autokefaliczny. Oznacza to, iż zgodnie z pojęciem autokefalji, wyjaśnionem w kanonach religji prawosławnej oraz tradycjach i formach organizacyjnych kościołów prawosławnych (podlegających w zakresie dogmatycznym ekumenicznemu patrjarchatowi w Konstantynopolu),