Magazyn62801

424

KOŚCIOŁY NIEKATOLICKIE I ZWIĄZKI RELIGIJNE W POLSCE

nie uznanemi związkami religijnemi, jako zewnętrzne formy organizacyjne mniejszości religijnych t. j. grup obywateli, wyznających inną religję, aniżeli rzymsko-katolicką. Ustawa ta, przepisuje dla obu tych organizacyj tę samą drogę dla ustalenia stosunku Państwa do nich, a mianowicie drogę ustawy państwowej, przyczem w ust. 2 tego artykułu przewidziane jest „porozumienie się z ich prawnemi reprezentacjami". Jako „Kościoły mniejszości religijnych" należy rozumieć związki religijne chrześcijańskie, nadając wyznaniom niechrześcijańskim określenie „inne związki religijne".

W grupie tych ostatnich, do których stosunek Państwa w myśl wskazań konstytucji został uregulowany w drodze ustawy, znajduje się muzułmański związek religijny. W chwili powstania Państwa Polskiego związek ten nie miał organizacji władz w granicach Państwa, gdyż jego zwierzchnik duchowny rezydował w Symferopolu na Krymie; posiadał jednak uznanie prawne na podstawie ustawodawstwa rosyjskiego, które było przestarzałe i nie odpowiadało zmienionym warunkom, w jakich się znaleźli zamieszkali w Polsce, w liczbie około 6 ooo dusz, na ziemiach wschodnich muzułmanie, osiedleni tam już za czasów w. ks. litewskiego Witolda, gdzie tworząc jako Tatarzy lojalny element ludności, doszli z czasem do kilkudziesięciu tysięcy dusz.

Przeprowadzony w r. 1925 w Wilnie, przez delegatów ludności muzułmańskiej wybór muftiego w osobie dra Jakóba Szyn-kiewicza, jako głowy tego wyznania był pierwszym krokiem na drodze organizowania polskich muzułmanów, zakończonego wydaniem ustawy z dn. 21. IV. 1936 r.

0    stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego (Dz. U. R. P. Nr. 30, poz. 240) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 20. VIII. 1936 r. (Dz. U. R. P. Nr. 72, poz. 517) uznającego statut (ustawę wewnętrzną) tego związku, który wraz z ustawą stanowi prawną podstawę jego organizacji ustrojowej. Ustrój ten oparty jest na zasadzie jednoosobowej władzy duchownej przy udziale organu kolegjalnego, pochodzącego z wyboru wiernych, i ma na celu m. in. podniesienie autorytetu i władzy muftiego, jako głowy związku religijnego

1    jego wpływu na sprawy religijne i majątkowe, ustalając z drugiej strony odpowiedzialność muftiego wobec władz państwowych za zgodną z interesami Państwa działalność tego związku religijnego. Z chwilą uznania prawnego uzyskał Muzułmański Związek Religijny jako całość oraz jego poszczególne gminy wyznaniowe osobowość prawną tak prawa publicznego, jak i prawa prywatnego. Zarówno więc związek, jak jego gminy mogą dla celów wyznaniowych i dobroczynnych w granicach obowiązujących powszechnie przepisów nabywać, posiadać, zbywać i zarządzać majątkiem ruchomym i nieruchomym. Przepisy ustawy i statutu stanowią, jaki jest ustrój wewnętrzny związku religijnego, oraz skład i kompetencja jego organów. A więc mufti sprawuje zwierzchnią władzę, nadzór nad wykonywaniem obowiązków przez duchowieństwo i pieczę nad duchowemi potrzebami wiernych, dalej, reprezentuje Muzułmański Związek Religijny nazewnątrz, porozumiewa się z władzami państwowemi w sprawach wyboru członków Najwyższego Kolegjum Muzułmańskiego, wyboru i usuwania imamów i muezzinów, mianowania i zwalniania nauczycieli religji w szkołach. W zarządzie spraw związku, organem pomocniczym muftiego, w rodzaju jego rady przybocznej jest najwyższe Kolegjum Muzułmańskie, do którego należą m. in. sprawy budżetowe i majątkowe, sądzenie spraw o nieważność lub rozwiązanie małżeństwa przy zachowaniu przepisów prawa państwowego i t. d.

Na czele gminy wyznaniowej muzułmańskiej stoi imam, którego zastępcą jest muez-zin, obaj wybierani przez ogólne zebranie członków danej gminy. Władze państwowe mają zastrzeżony wpływ i nadzór w stosunku do Muzułmańskiego Związku Religijnego dla zabezpieczenia interesów i autorytetu państwa. Tak więc Minister W. R. i O. P. ma możność zgłoszenia sprzeciwu w stosunku do listy kandydatów na urząd muftiego; wybór muftiego przez kongres elekcyjny podlega zatwierdzeniu Prezydenta R. P., a mufti składa przed objęciem urzędu przysięgę na wierność Państwu według ustalonej roty. Wybranych przez Wszechpolski Kongres Muzułmański członków Najwyższego Kolegjum Muzułmańskiego, którzy również składają przysięgę wierności, minister zatwierdza na stanowisku. Właściwy wojewoda może się sprzeciwić kandydaturze na stanowisko imama i muez-