page0140

180

S. DICKSTfclN.

P RZYPIS Y.

^!) Doniosłe wypadki polityczne, jakie miały w tym czasie miejsce w Polsce, nie mogły oczywiście, ujść uwagi Wrońskiego, jako Polaka i filozofa, liył przekonany

0    tern, że nie tylko poglądy mesyanizmu znajdą zwolenników i krzewicieli wśród Polaków, lecz także, że jego słowo zwrócone do cesarza Mikołaja, 1 zaważyć może

1    powinno na szali losów narodu polskiego. Ogłosił więc w czerwcu 1831 list do cesarza treści następującej. (Messianisme ou pliilosophie absolue, Prospectus). Na wstępie zwraca uwagę na nowe prawdy, które, jakby tęcza niebieska Starego Zakonu, zabłysnęły obecnie, jako oznaka nowej jedności i zgody na ziemi. Prawdy te głosi światu »Nowe zagadnienie polityki nowoczesnej <. Stosuje on je do obecnych okoliczności, w jakich znajduje się Polska. Z zasad antynomii socyalnej wynika legalność powstania. „Polacy, współrodacy moi, powiada, od których nie otrzymałem i nie mogłem otrzymać żadnej inisyi, uszanują bez wątpienia wystąpienie moje przed Waszą cesarską mością, jako spełnienie świętego obowiązku; gdyby zaś nie uznali tego, byłoby to dowodem, że są w rozpaczy, która nie pożąda już prawdy, lecz grobu. Naród polski nie kładzie nacisku na prawo bezwzględne powstania, gdyż przyjmując doktrynę polityczną praw człowieka, nie zaprzecza prawa władzy najwyższej. Książę Czartoryski stanąwszy na czele rządu, odepchnął w sposób najbardziej stanowczy wszelki związek z anarchią antyreligijną; ostatnia zaś odezwa naczelnego wodza uznaje wyraźnie re-ligię i wolność. Stanowi to gwarancyę wyższą od samego poddania się. Oby Wasza cesarska mość wyciągnęła rękę ojcowską i przyjazną do Jego szlachetnej córki, Polski! tego oczekują poddani, wszystkie narody, potomni i przedewszystkiem Przedwieczny, którego święte i tajemnicze prawa obecnie odsłonione zostały¹*.

Czy list ten był wysłany pod właściwym adresem i doszedł rąk cesarskich, nie wiemy.

*) Przed wydaniem »Prodromu« ogłosił Wroński „Prospectus du messianisme", w którym podaje 21 zagadnień, o których mówimy w rozdziale poprzedzającym (str. 113), oraz »Program Unii antynomialnej« (21 punktów). Do programu tego dołączył »Epitre aux Souverains de 1'Europę* i list wspomniony do cesarza Mikołaja. W liście do monarchów Europy mówi o zadaniu Unii antynomialnej, o zadaniach swojej filozofii,„ która nie jest zwyczajnym systemem metafizycznym, wypielęgnowanym w wyobraźni, lecz nauką w najwyższym stopniu praktyczną i nieomylną, od której zależy zbawienie ludzkości **.

³) Jak przyjęto »Prodrome« w pewnej części prasy francuskiej, dowiadujemy sic ze wzmianki u Augego. W czasopiśmie »Europeen« wydawanem przez Bucheza, zaliczono Wrońskiego do szkoły Saint-Simona, Fouriera i innych. Wroński przygotował odpowiedź, której wzmiankowany dziennik nie przyjął: »a cause de la violence des ex-pressions«.

*) Do myśli wydawania pisma peryodycznego, poświęconego szerzeniu nowej doktryny, Wroński wielokrotnie powracał. Jeszcze w r. 1818 pomiędzy wydaniem Igo i 2go numeru »Sphinxa« powziął był zamiar wydawania podwójnego pisma peryodycznego. Jedno z nich pod nazwą lYUltra miało rozwijać zasady rojalistów, wykazujących błędy partyi niezależnych ; drugie zaś Le L i b e r a 1, rozwijając zasady i przekonania parfyi niezależnych, miało wpływać na rojalistów, by uznali zasady postępu

http://rcin.org.pl