page0114

104 S. DICKSTEIN.

szych warstw użytek arytmetyki. Przyczynę małego rozpowszechnienia sztuki rachunkowej wśród niższych klas społeczeństwa widział w braku podobnych środków popularnych w arytmetyce, jakiemi są, czytanie i pisanie w nauce języka, i dla tego obmyślenie tych środków stało się celem jego usiłowań.

Kilka lat trudu poświęcił Wroński temu przedmiotowi i obmyśliwszy cały system narzędzi i tablic, postanowił urzeczywistnić go na ziemi belgijskiej. Z rękopisów czerpiemy niewątpliwą wiadomość, że w roku 1826 przebywał w Brukselli. Znaleźliśmy bowiem w papierach kopię listu, adresowanego do Akademii belgijskiej, w którym, dołączając trzy egzemplarze swego arytmoskopu wraz z tekstem objaśniającym, prosi Wroński o ocenę swego wynalazku, obiecując przedstawić następnie i inne wynalazki swoje z tej dziedziny. Wprowadzenie arytmoskopu do szkół — powiada w tym liście — byłoby dlań kompensatą za niemiłe przygody, na jakie narażony został podczas pobytu swego w Belgii.

Ostatnie te słowa świadczą, że i w Belgii nie lepiej powiodło się Wrońskiemu, niż we Francyi i Anglii. Doznawszy niepowodzeń w stosunkach z instytucyami naukowemi francuskiemi i angielskiemi, czemuż zwracał się do Akademii belgijskiej ? Czy to był wynik niekonsekwencyi w postępowaniu, czy też chęć potwierdzenia sądu, jaki sobie wytworzył był o szkodliwości ciał naukowych, a zwłaszcza patentowanych uczonych? Nie mamy bliższych wiadomości o stosunkach Wrońskiego z uczonymi belgijskimi podczas niedługiego zresztą pobytu jego w Brukselli; zdaje się wszakże, że jakkolwiek pobyt ten na razie zamierzonego skutku nie osiągnął, nie pozostał wszakże bez wpływu; uczeni belgijscy, jak to później zobaczymy, jedni z pierwszych zwrócili uwagę na matematyczne pomysły Wrońskiego i poświęcili im studya oddzielne.

O całkowitym systemie narzędzi i tablic, obmyślonym przez Wrońskiego, możemy powziąć wiadomość z notatki, jaką znaleźliśmy pomiędzy rękopisami p. t. „Dćpot des tables et instruments a calculer^u. Tu w § I podaje przedmioty nowe, w § II przedmioty dawne. Do przedmiotów nowych zalicza: 1) Pierścień arytmetyczny (Anneau arith-mótique). 2) Nowe tablice mnożenia i dzielenia. 3) Nowe tablice czynników liczb. 4) Nowe tablice ubezpieczeń, annuit, funduszów publicznych rozmaitych państw. 5) Arytmoskop stały i ruchomy. 6) Kanony logarytmów: a) dla logarytmów liczb — sześć tablic; b) dla logarytmów wstaw — cztery tablice. 7) Tablica arytmoskopowa logarytmów. 8) Tablica logarytmów dwójkowych. 9) Kalkulator powszechny (kupiecki, inżynierski, żeglarski, astronomiczny).

http://rcin.org.pl