page0100

90 S. DICKSTEIN.

chciałem próbę ostateczną towarzystw naukowych, jako wynik naturalny stosunków moich z Towarzystwem królewskiem^w.

W liście trzecim (13 października 1821)^ przeciwstawia swoje zasługi i odkrycia naukowe ignorancyi uczonych, którzy twierdzą: 1) że Wroński nie ma żadnego prawa do swoich uroszczeń naukowych; 2) że Wroński jest człowiekiem burzliwym, niebezpiecznym dla całego świata. Oskarża uczonych o obojętność dla spraw czystej nauki, z której to obojętności płynęła niechęć ku jego odkryciom. Właśnie dla tego, stał się Wroński ofiarą nauki i musi opuścić niegościnną ziemię angielską ^u).

Wspomnieliśmy już, że mimo nieprzyjaznych warunków, Wroński pracował wiele w Londynie. Owocem tej pracy są liczne rękopisy, odnoszące się przeważnie do mechaniki niebieskiej. Dopiero szczegółowe zbadanie tych nieznanych jeszcze dotąd prac da możność ocenienia pomysłów Wrońskiego i wyrzeczenia, w jakiej mierze sąd jego własny, wyrażony z takiem głębokiem przeświadczeniem o ich nieomylności i doniosłości, był rzeczywiście usprawiedliwiony. Niektóre tylko z tych pomysłów podał w późniejszych dziełach drukowanych, o których mówić będziemy w następnych rozdziałach; reszta pozostaje do dziś dnia niezbadaną.

W tym rozdziale podać winniśmy jeszcze treść dziełka p. t. „In-troduction to a course of mathematics^{u 12}), za pomocą którego Wroński chciał w sposób przystępny obznajmić szerszą publiczność z planami swojej reformy w matematyce ¹³).

Na wstępie powiada, że każda wiedza pozytywna opiera się na matematyce lub korzysta z jej pomocy. Filozofia w psychologii i w on-tologii stara się uzasadnić swą pewność na Avzór pewności matematycznej; logika sprowadza się do form matematycznych. Teologia posługuje się metodą geSrrretry&zną. Historya naturalna wiąże się z geografią, korzystającą z usług matematyki; a z czasem i metody jej własne czerpać będą pożytek z tej ostatniej Dzieje moralne i polityczne już teraz korzystają z usług chronologii, która jest wiedzą o charakterze matematycznym. Czyż potrzeba wspominać o fizyce, mechanice z jej gałęziami: statyką, dynamiką, hydrostatyką, hydrodynamiką; o optyce, perspektywie, katoptryce i dioptryce? Chemia może uzasadnić stanowcze wyniki swych teoryj jedynie przez pewien rodzaj statyki chemicznej (stechiometryi) l oczekuje w przyszłości dalszego stosowania matematyki. Geologia i meteorologia wiążą się z naukami mechanicznemi, a więc z matematyką. Kosmologia, astronomia, mechanika nieba ściśle do nauk matematycznych należą. W fizyologii i w patologii funkcye mechaniczne istot organicznych, jak np. krążenie w nich cieczy, poddają się metodom matematyki; i przewidywać wolno dalsze jej zastosowania.

http://rcin.org.pl