page0150

140 S. DICKSTEDs.

rozpoczęła w r. 1789 wielką rewolucyą; dziś zaś po rewolucyi z r. 1830 utrzymuje wciąż fałszywie, że postęp społeczny jest możliwy jedynie przy pomocy zdrowego rozsądku, bez żadnego udziału prawa boskiego w państwie. Przedstawia w dalszym ciągu, że doktryny rewolucyjne przyczyniają się do zupełnego zniszczenia polityki. Zamierzają one ustanowić jakoby wolność polityczną; lecz już przez to samo stwierdzają swoją głęboką nieświadomość. Wolność polityczna, powiada Wroński, więcej niż dwa tysiące lat istnieje na ziemi. Cały okres historyczny, zawarty pomiędzy czasami zwanemi bohaterskimi i epoką narodzenia Chrystusa, okres greków i rzymian, w którym rozwijała się cywilizacya, był właśnie okresem zdobywania wolności politycznej. Wszystkie pojęcia, odnoszące się do tej wolności, istniały już wtedy; znano wszystkie formy rządu od anarchicznej demokracyi aż do najbardziej despotycznej monarchii. Wolność polityczna istnieje już w państwach o tyle, o ile to jest możliwem, przy braku innych i wyższych celów ludzkości; mimo to, wolność polityczna uważaną jest za najwyższy postęp cywilizacyi, któremu poświęcane są inne cele wyższe; w G e-nezie mesyanicznej obiecuje Wroński wskazać warunki rozwoju i wyższe przeznaczenie ludzkości: to jest określić zadanie filozofii hi-storyi i podać rozwiązanie tegoż. Tu podaje tablicę tego rozwoju, ułożoną według „prawa tworzenia⁴*. Dajemy ją dla ciekawego czytelnika w przypisach ³). Rozpoczyna ją od świata pierwotnego, przedhistorycznego, przechodzi do czasów tradycyi, a następnie do czasów historycznych, które rozpadają się na siedm okresów.

Pod prawo współdziałania celowego „ historyi⁴⁴, które nazywa Wroński epoką Stwórcy lub Opatrzności, podpadają trzy okresy historyczne:    1) dobrobytu fizycznego, 2) bezpieczeństwa publicznego lub

gwarancyi sprawiedliwości przez politykę, 3) moralności publicznej lub gwarancyi sprawiedliwości przez religię, 4) dobrobytu duchowego lub poznania. Odtąd rozpoczyna historya czasów nowych. Prawu najwyższemu „historyi⁴*, które jest epoką przeznaczenia lub fatalności, ulega okres obecny: 5) okres wyzwolenia samodzielnego rozumu, szukania celów bezwzględnych, lub stanu krytycznego ludzkości. Wreszcie do „zagadnienia powszechnego⁴* historyi, które będzie epoką rozumu lub człowieka, należą dwa okresy: 6) okres prawdy bezwzględnej, 7) okres dobra bezwzględnego i spełnienia zadań człowieka na ziemi.

W rozdziale zatytułowanym: „Zniszczenie filozofii i religii za pomocą doktryn rewolucyjnych⁴*, mówi Wroński wiele o źródle pierwiastku złego w świecie, które utożsamia w części z mistycyzmem. Charakter zasadniczy mistycyzmu polega według niego na „pomieszaniu dwóch światów⁴*: pierwotnego świata grzechu i obecnego świata

http://rcin.org.pl