page0144

140

źródło niezmiernie bogate ciepła w radzie. Podług obliczeń Rutherforda daje 1 gram radu około 202 gramokaloryi w ciągu 1 godziny, a Strutt przyjąwszy, że 1^cm3 ziemi zawiera tylko r75X!0'¹³ grama radu. i że stopień geotermiczny równa się 23'28 metrów, dochodzi do tego rezultatu, że ziemia zyskiwałaby z radu corocznie tyle energii cieplnej, ile jej przez rok utrącą wskutek promieniowania w przestrzeń; w dalszym zaś ciągu powiada Strutt, iż rad zawiera się w skorupie ziemskiej co najwyżej do jakich 72 kl., oraz że temperatura skał w głębokości 72 kim. wynosi około 1530° C, i że w głąb dalej już nie wzrasta, wskutek czego i w środku ziemi ma istnieć taka sama temperatura 1530° C ^x).

Z opinią wręcz tamtej przeciwną wystąpił około 1840 r. W. Hopkins²), a mianowicie, że wnętrze ziemi jest sztywne, za czem mają przemawiać perturbacye w precessyi i nutacyi ziemi. Atoli G. H. Darwin i Oppenheimer wykazali, że owe perturbacye mogłyby istnieć równie dobrze i w tym razie, gdyby wnętrze ziemi było ciekłe, a przynajmniej różnice w per-turbacyach w tern drugiem przypuszczeniu byłyby tak nieznaczne, że nawet bardzo dokładne obserwacye astronomiczne nie zdołałyby ich odkryć.

W inny sposób bronił lord Kelwin (dawniej Thomson) opinii W. Hopkinsa. Powiada on, że gdyby jądro ziemi było ciekłe, wówczas słońce i księżyc musiałyby w tym oceanie lawy wzbudzać przypływy i odpływy tak samo,jak w oceanach wody na powierzchni ziemi. Cienka skorupa ziemska nie mogłaby powstrzymać tych przypływów wewnętrznych, i jeżeli skorupa nie miała być przez nie rozsadzona i rozerwana, to przypływy wewnętrzne musiałyby się odbywać równocześnie z przypływami morskimi, a przy tern musiałoby się podnosić dno mórz oraz wybrzeże w czasie przypływu. Rzecz jasna, że w tym razie nie moglibyśmy spostrzegać przypływów morskich; te ostatnie możnaby wówczas dopiero zauważać, kiedy przypływy

Heat. Proceed. of the Roy. Soc. Ser. A. t. 77 (1906). str. 472—485. Prof. Rudzki słusznie odrzuca obliczenia i wywody Strutta.

*) Por. M. P. Rudzki: Fizyka ziemi. W Krakowie 1909, str. 125.

²) Hopkins: Researches in physical Geology. Philos. Trans. 1840. voi. CXXX, str. 193 — 208: Ou Precession and Nutation, assuming the Interior of the Earth to be fluid and heterogeneous.

http://rcin.org.pl