page0154

— 140 —

i porządku. Szlachetna układność, uprzejmość, grzeczność pozostają w jak najściślejszym związku ze zmysłem piękna. Gust popiera miarkowanie się i układność; sprzeciwia mu się, co jest szorstkiem, gwałtownem i nikczemnem. Cywilizowany człowiek staje się przezeń niejako panem nad sobą samym. Co więcej, gust oswobadza umysł od panowania instynktu. Skłania wprawdzie umysł do uciechy, ale skierowuje tę uciechę do upodobania w tern, co jest szlachetne, harmonijne i doskonałe. Pokusa do czegoś złego i podłego zostanie już odpartą przez trybunał gustu, zanim ta jeszcze przyjdzie przed forum rozsądku.

Należycie wykształcony zmysł piękna otwiera człowiekowi pełnię szlachetnych uciech w zakresie natury i sztuki, upiększa życie, wspólne obcowanie, mowę, słowem całą istotę człowieka. Szczególniej silnie i dodatnio oddziaływa na całe wychowanie piękna, jako wyobrażenie religijnych idei religijna sztuka. Przypomina człowiekowi najwznioślejsze prawdy religijne, przedstawia je z najpiękniejszej, a zatem najsilniejszy wpływ wywierającej strony i podnosi w len sposób ducha ludzkiego bezpośrednio do Boga i do tego, co Boskie.

3. Wychowawca ma mnóstwo najwspanialszych i najskuteczniejszych środków do pielęgnowania zmysłu piękna. Znachodzi się on u każdego człowieka, nawet u najbiedniejszego dziecka i rozwinie się bardzo pięknie przy należytem pielęgnowaniu, jak miłe wrażenie sprawia nie jedna uboga chałupka, z której okien uśmiechają się do podróżnego starannie pielęgnowane kwiaty, wewnątrz której panują czystość i porządek 1 len wszędzie objawiający się zmysł piękna uza-cnia ubogiego i czyni go poszanowania godnym. Wychowawca niech zważa przy pielęgnowaniu zmysłu piękna szczególniej na następujące zasady:

a) Niech wyzyskuje w tym kierunku rozmaite przedmioty naukowe. Szczególniej wielkiego znaczenia jest pod tym względem nauka religii i nauka języka ojczystego (proza, poezya), następnie też geografia, nauki przyrodnicze, przedmioty techniczne (kaligrafia, rysunki, roboty ręczne) i śpiew. Już w nauce poglądowej należy uwzględniać wykształcenie estetyczne, dlatego niech zwraca nauczyciel uwagę na jakość

http://rcin.org.pl