page0133

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 123

ekonomii politycznej, filozofii, religii, historyi i t. d. Stanowi ona cechę wybitną jego sposobów przedstawiania umiejętności, nadaje im jedność systematyczną, stwarza interesujące analogie. Zachodzi pytanie, czy trychotomia ta w tej postaci, jak ją widzimy u Wrońskiego, jest istotnie ugruntowana na istocie rzeczy, stanowi podział istotny i konieczny, jest źródłem rozwoju umiejętności, czy też jest wyrazem prawdziwej może w części, lecz zarazem i sztucznej analogii? Doświadczenie wskazało, że nauka przekroczyła ramy, jakie wskazał jej Wroński, i postawiła zagadnienia, które nie całkiem pomieścić się dają w rubrykach jego systemu.

Istota trychotomii Wrońskiego wynikała z podstaw jego filozofii, w której pierwiastki bytu i wiedzy zlewają się w tożsamość w absolucie, i następnie przeciwstawiając się sobie, jako piewiastki różnorodne, dochodziły do harmonii lub zgodności przy pomocy owego współdziałania celowego. Przy wykładzie „prawa tworzenia¹⁴ lepiej rzecz tę zrozumiemy ³).

Oprócz dzieł zasadniczych, w których miała być rozwinięta całkowita doktryna mesyanizmu, postanowił Wroński wskrzesić myśl dawniejszą wydawania specyalnego czasopisma filozoficznego, poświęconego sprawom mesyanizmu ⁴). Pismo to miało być organem unii antynomial-nej i nosić tytuł „Bulietin de 1’Union antinomienne⁴⁴. Pisma tego wyszedł prospekt i dwa numery. Na czele prospektu czytamy list do Ludwika Filipa; pisze w nim autor mesyanizmu, że za pośrednictwem prezesa ministrów zwracał się do tronu, przedstawiając niebezpieczny stan Francyi. W kraju tym, twierdzi, niema dotąd żadnego środka ani filozoficznego, ani religijnego do poznania prawdy; niema żadnego sposobu zwrócenia uwagi na nieskończoną wartość prawd bezwzględnych. Nawet prace matematyczne, oparte na nieomylnej filozofii bezwzględnej, nie zdołały przerwać obojętności dla prawdy. Jeżeli i obecnie intrygi uczonych patentowanych unicestwią ostatni środek, jaki podaje, wtedy nastąpią bez wątpienia wieki nieuniknionych nieszczęść.

Po tym liście poświęca kartkę uwagom o filozofii nauk, streszcza przedmiot trzech wielkich praw każdej umiejętności, o których wyżej była mowa, i zapowiada, że, na podobieństwo do reformy nauki matematycznej, utworzył bezwzględną genezę mesyaniczną siedmiu okresów, w których spełniają się przeznaczenia ludzkości na ziemi. Dla okazania potęgi swej doktryny we wszystkich kierunkach, ma gotową filozofię nauk lekarskich; ogłosi z niej dla próby rys filozoficzny cholery, której lekarze nie rozumieją, nie znając zasad nowej filozofii patologii.

http://rcin.org.pl