page0023

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. IB

z koniecznością bezwzględną. W dążeniu tern zbliża się do filozofów niemieckich, a zwłaszcza do szkoły „filozofów natury^a; w wykonaniu poszedł odmiennemi niż oni drogami. /

Podjęcie tak wielkiego zadania' wymagało oczywiście niesłychanego nakładu pracy umysłowej. Organizacya fizyczna i umysłowa Wrońskiego pozwalały mu podjąć tę tytaniczną robotę. Trzeba było wszakże przygotować umysły do poznania nowych prawd i dla tego uważał Wroński za właściwe wystąpić z wykładem filozofii bezwzględnej. Ponieważ filozofię swoję uważał za konsekwentne rozwinięcie i uwieńczenie filozofii krytycznej Kanta, prawie nieznanej we Francyi, zamierzył więc przedewszystkiem ogłosić większą o tej filozofii pracę. Dziełko wyżej wspomniane „Critiąue sur la raison pure“ jest może wstępem lub częścią w mowie będącego dzieła, p. t. Philosophie critique dćcouverte par Kant, fondee sur le dernier principe du savoir par J. Hoehne^u, rozpoczętego, lecz nieukończonego.

Dzieło miało pierwotnie składać się z czterech tomów, każdy z tomów dzielić na sekcye. Pierwsza z tych sekcyj ogłoszona została w mes sidorze roku XI (1803). W słowie wstępnem przedstawia Wroński w krótkości nieśmiertelne zasługi Kanta, mówi o pracach jego następców Fichtego i Schellinga i stara się wskazać czytelnikowi dążenia własne do wykrycia ostatniej, a właściwie pierwszej zasady bezwzględnej, t. j. „takiej zasady, która mając sama pewność nieskończoną lub boską, byłaby podstawą niewzruszoną wszelkiego poznaniak W następującym zaraz potem wykładzie stara się przedstawić, na czem polega metoda krytyczna filozofii i wyjaśnia za pomocą odpowiednich przykładów różnicę formy od treści poznania, lub mówiąc inaczej, różnicę praw logicznych i transcendentalnych.

Musiała ta pierwsza drukiem ogłoszona sekcya tomu pierwszego być nieprzystępną, skoro począwszy od drugiej sekcyi zmienia plan wydawnictwa. Ponieważ nauka Kanta nie była, jak powiada, ogłoszona we Francyi, postanawia dać najprzód wykład samego systemu Kanta i rezerwuje sobie na później sprowadzenie tego systemu do „zasady pierwszej^u. Według nowego planu, dzieło miało objąć ośm tomów i wychodzić w sekcyacli po dwie na miesiąc; od drugiej sekcyi nosiło tytuł: „Philosophie critiąue dćcouverte par Kant^u, bez poprzedniego dodatku: „fondće sur le dernier principe de savoir^u. Ta druga sekcya ogłoszona w termidorze roku XIgo zawierała wyjaśnienie: 1) ideału filozofii, 2) zasad badania stanowiącego przedmiot dzieła. W rozdziale I-ym objaśnia Wroński zasadnicze pojęcia filozoficzne: oznaczenie (dć-termination) subjektywne i objektywne, racyonalne i empiryczne, pojęcia a priori i a posteriori, mówi o metodzie i różnych jej rodzajach;

http://rcin.org.pl