page0033

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 23

Rękopisów z tej epoki, odnoszących się do mechaniki cieczy, jest kilka pod rozmaitymi tytułami; są one po większej części nieukończone. Na jednym z nich:    „Points principaux concernant les lois de Paction

mócaniąue des fluides", zanotował Wroński, że rękopis ten napisał dla siebie samego, dla wspomożenia swej pamięci i że ci, w których rękę wpadną te kartki, niechaj nie zadają sobie bezpożytecznego trudu zrozumienia ich. Chcąc przecież dowiedzieć się czegoś o tej pierwiastkowej teoryi Wrońskiego, zaglądamy do innych rękopisów treści pokrewnej. Jeden, będący fragmentem bez tytułu, w części tylko zaspakaja naszą ciekawość. Znajdujemy tu wykład prowadzony w sposób geometryczny, za pomocą szeregu określeń, twierdzeń, wniosków, zagadnień, tak jak u Kanta we wspomnianych już „Zasadach metafizycznych natury^u, pod których wpływem bezpośrednim praca ta została skreśloną ⁴).

Znaleźliśmy w rękopisach tych ślad, że Wroński zamierzał swoje prace o mechanice cieczy przedstawić rządowi francuskiemu; są tam bruliony listów do ministra spraw wewnętrznych i pierwszego konsula. Musiał tedy badaniom swym przypisywać znaczenie praktyczne. Nad tym przedmiotem pracował w dalszym ciągu i w czasie późniejszym na teoryi swej oparł rozległy system badań, odnoszących się do budowy ziemi.

Inna kategorya prac większych, podjętych w tym czasie przez Wrońskiego, należała do geodezyi i do związanych z nią teoryj optycznych. Rękopisy w tej materyi są bardzo obszerne i składają się z badań teoretycznych, doświadczeń i obserwacyj. Z rękopisu „O analizie mikrometru geodezyjnego“ dowiadujemy się, że prace te wykonane zostały na wezwanie hr. Thibadeau, sekretarza stanu i prefekta departamentu Ujść Rodanu. Obszerny, niewydany rękopis zawiera opis i teoryę narzędzia, jego zastosowania oraz pomysły nowe. Oprócz tej rozprawy jest inna krótsza, będąca streszczeniem tamtej, oraz kilka rękopisów, zawierających rachunki i obliczenia do rozpraw poprzednich.

Po dokładniejszem zbadaniu ich treści, wymagającem oddzielnego studyum, będzie można dopiero wydać sąd o pomysłach samych; to tylko powiedzieć obecnie można, że Wroński w badania te włożył nadzwyczajny ogrom pracy. Musiał bowiem podejmować do niej takie zagadnienia, jak teoryę widzenia; prowadzić szereg obserwacyj mikrometry cznych, których notaty przechowały się w części; napisał teoryę adiastatu, zajmował się teoryą refrakcyi. Teoryę katoptryczną teleo-metru zupełnie do druku przygotował. Znajdują się nadto obszerne rękopisy i wyliczenia odnoszące się do teoryi kadastru.

Nowa kategorya prac podjętych w tym czasie należy do badań ekonomicznych i do statystyki. Uwagi nad ekonomią polityczną Smitha,

http://rcin.org.pl