page0127

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 117

zasady, więc doktryna stronnictwa jest w rzeczy samej kółkiem błędnem. Liberalni mają słuszność tak długo, póki wspomnianą zasadę uważają za zasadę nieograniczoną zdobywania prawdy, lecz nie mają słuszności, poczytując ją za zasadę wyłączną.

-A

Przechodząc do partyi nieliberalnych, należy zauważyć, że objawienie wewnętrzne (zewnętrzne jest interpretacyą teologiczną pierwszego) nie jest systemem prawd ukształtowanych, lecz prostą pojemnością (rć-ceptibilitć) naszej inteligencyi dla prawd wyższego rzędu. W duchu pojęć tego stronnictwa, człowiek bez tej właściwości przedustawnej (disposition prećtablie) nie mógłby pojąć żadnego objawienia pozytywnego lub nadanego, nie mógłby wyhodować idei bezwzględnej Boga, do której doświadczenie nie daje materyałów. Zapytuje tedy Wroński nieliberalnych, czy także za pomocą objawienia wewnętrznego poznali prawdziwość samej zasady objawienia? Jeżeli tak, to i tu będziemy mieli kółko błędne, chyba, że nieliberalni mają inną jeszcze zasadę wyższą. Nieli-beralni mają słuszność o tyle, o ile uważają objawienie, jako zasadę nieograniczoną zdobywania prawdy, lecz nie mają słuszności, uważając ją za zasadę jedyną.

Jedno i drugie stronnictwo jest zatem w zupełnej nieświadomości co do prawdy bezwzględnej. Liberalni odmawiają człowiekowi zdolności poznania zasad bezwzględnych świata moralnego i fizycznego: twierdzą, że człowiek nigdy nie pozna istoty wewnętrznej materyi, światła itp., bo doświadczenie, jedyna droga poznania prawdy, nie może dotrzeć do wewnętrznej istoty rzeczy. Nieliberalni odmawiają człowiekowi możności poznania istoty Boga, a to z powodu upadku moralnego, który nie pozwala człowiekowi poznać prawdy. Takie to poglądy cechują obie partye w obec rozumu wyższego.

Zachodzi pytanie, av jaki sposób istnieć może podobna antynomia rozumu? Jak się tłumaczy podobna zagadka tworzenia? To właśnie stanowi, według Wrońskiego, zagadnienie zasadnicze polityki nowoczesnej.

Broszura, którą streściliśmy, stanowi wstęp do całego szeregu dzieł mesyanieznych Wrońskiego. Spełniając myśl dawną, z powodu różnych niesprzyjających okoliczności, a głównie procesu z Arsonem przerwaną, postanowił w całej obszerności i we wszystkich szczegółach rozwinąć doktrynę mesyanizmu, jako wyznanie Unii anty nomialnej, która ma się stać z czasem „Unią bezwzględną". Publikacya ta miała nosić tytuł: „Messianisme, union finale de la philosophie et de la reli-gion, constituant la philosophie absolue“, a kolejne jej tomy miały rozwijać oddzielne gałęzie całej doktryny. Tom I p. t. „Prodrome du me-sianisme^u, poświęcony był odsłonięciu przeznaczeń ludzkości, co wyraźnie w tytule (Rńvelation des destinees de riiumanitć) zaznaczył ²).

http://rcin.org.pl