Magazyn66701

463

KSIĘGARSTWO

równo w działalności wydawniczej, jak i w sortymencie, największą zaś jego chlubą jest znakomita organizacja obiegu zamówień i dostarczania książek przez Lipsk, jedyna pod względem sprawności, pośpiechu i taniości. K. niemieckie powołało do życia Deutsche Biicherei w Lipsku, która od 1913 r. stanowi kompletne archiwum produkcji wydawniczej niemieckiej, nietylko Rzeszy, ale i ośrodków zagranicznych, oraz prowadzi rejestrację bibljograficzną tej produkcji. Wykształcenie zawodowe zdobywają młodzi księgarze przede wszy stkiem w praktyce, której warunki uregulowane są od 1933 r. specjalnemi przepisami, następnie zaś na rozmaitych kursach dokształcających i w pracy samokształceniowej stowarzyszeń; w większych miastach szkoły dokształcające posiadają klasy zawodowe dla księgarzy. Szkołę centralną stanowi Buchhandlerlehr-anstalt w Lipsku istniejąca od 1853 r.; obok niej założono w 1935 r. Reichsschule des deutschen Buchhandels. Ośrodkiem badań naukowych nad teorją i praktyką k. są katedry na wyższych szkołach handlowych w Lipsku i w Berlinie, piastowane od szeregu lat przez prof. G. Menza, który też ogłasza w Bórsenblatt des Deutschen Buchhandels stałe raporty o stanie rynku księgarskiego.

3. Stany Zjednoczone Ameryki. Stany Zjednoczone zawdzięczają Angłji wprowadzenie sztuki drukarskiej w 1639 ^r-> ale właściwy rozwój wytwarzania i obiegu książki dokonał się dopiero po uzyskaniu niepodległości. K. amerykańskie, wzorowane na angiel-skiem 1 podległe specyficznym warunkom swego rynku handlowego, nie posiada jednolitej organizacji, jaką widzimy w większości krajów europejskich. Ponawiane wielokrotnie wysiłki w kierunku ochrony stałej ceny katalogowej nie doprowadziły dotąd do pozytywnych wyników, i założony w 1920 r. związek p. n. National Associa-tion of Book Publishers w New Yorku zobowiązuje się w art. 6 swego statutu do „niepodejmowania żadnych prób mających na celu ustalenie i utrzymywanie cen“. W 1934 roku reforma gospodarcza Franklina D. Roosevelta wprowadziła, w liczbie zarządzeń dla innych branż, przepis nakazujący utrzymywanie w ciągu sześciu miesięcy wyznaczonej przez nakładcę ceny na nowe książki, ale sąd najwyższy uchylił wszystkie te zarządzenia jako sprzeczne z obowiązującem prawem. Książki sprzedawane są w Stanach Zjednoczonych tylko w drobnej stosunkowo mierze przez księgarzy, przeważnie zaś przez domy towarowe i najróżnorodniejsze przedsiębiorstwa, nawet przez słynne cłrug Stores (składy apteczne). Księgarze zawodowi zgrupowani są w American Booksellers Association, zrzeszeniu istnie-jącem od 1900 r.; prowadzi ono centralną ekspedycję t. zw. ABA Clearing House połączoną z centralną hurtownią nakładców: Consolidated Warehouse. Wielką rolę w obsługiwaniu sortymentu odgrywają rozsyłani przez firmy nakładowe akwizytorzy, którzy odbywają dwie podróże do roku: jesienną i wiosenną, oferując nowości bieżącego półrocza w stanie gotowym lub w formie makiet z wykazem treści i próbami tekstu. Wzorem Anglji rozwinął się i tutaj specjalny typ pośrednika pomiędzy autorem a nakładcą, agent literacki, który pracuje na prowizji i stanowi „ważne ogniwo łańcucha, łączącego autora z domniemanem kołem jego czytelników". Kształceniu zawodowemu księgarzy służą kursy, urządzane przez różne organizacje księgarskie, jako też przez Columbia University, University of Pittsburgh i t. p.

4. Wielka Brytanja. Wielka Brytanja, która posiadała jedną z najwcześniejszych organizacyj księgarzy, nie uznawała do końca XIX w. stałej ceny katalogowej: sortymentysta miał prawo wyznaczać dowolnie cenę sprzedażną książki. Dopiero kiedy w 1895 roku powstało zrzeszenie sortymentystów, The Associated Booksellers of Great Britain and Ireland, a w rok później — The Publishers' Association of Great Britain and Ireland, udało się doprowadzić do ustalenia pewnych zasad na mocy t. zw. Net Book Agreement. Porozumienie to polega na tern, że cena katalogowa jest chroniona w przeciągu roku od wyjścia książki z druku, egzemplarze zaś antykwaryczne mogą być ofiarowywane do sprzedaży nie wcześniej, jak po upływie pól roku. Wspólna komisja obydwu organizacyj czuwa nad dopełnianiem tych warunków, stosując w razie wykroczeń odpowiednie sankcje. W każdym poszczególnym przypadku decyduje nakładca, czy książka ma mieć stałą cenę, czy nie, i on też wyznacza wysokość rabatu. Sprzedaż odbywa się zwykle na stały rachunek, zwroty przyjmowane są tylko wyjątkowo. W 1928 r. układ powyższy został przyjęty przez australijskie zrzeszenie księgarzy. Wpro-