Magazyn68301

479

KUPIEC

nowi, że jest niem gospodarstwo, prowadzące rachunkowość rolniczą według zasad prawidłowej rachunkowości kupieckiej, co najmniej od dwóch lat przed zgłoszeniem do rejestru i wykazujące dochód brutto za rok ostatni powyżej 50 000 zł. Prowadzący takie gospodarstwo rolne jest więc tym, którego doktryna niemiecka nazywa Kannkauf-mann („kupiec fakultatywny").

Kupcem rejestrowym bezwzględnie jest:

1)    prowadzący przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze (art. 4 K. H.);

2)    prowadzący związane z gospodarstwem rolnem przedsiębiorstwo uboczne w większym rozmiarze i 3) spółki handlowe; ostatnie są zawsze kupcami rejestrowymi, gdy są spółkami kapitału (akcyjnemi, lub z ograniczoną odpowiedzialnością). Gdy chodzi o spółki jawne i komandytowe potrzeba, aby prowadziły przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze; bez względu na wysokość obrotu uważa się za przedsiębiorstwa zarobkowe w większym rozmiarze takie przedsiębiorstwa, które za takie uzna właściwa izba przemysłowo-handlowa (chociażby nie odpowiadały warunkom, od których § 1 rozporządzenia z 23 października 1936 r. w sprawie określenia przedsiębiorstw, prowadzonych w większym rozmiarze, Dz. U. R. P. Nr. 84/1936 r., poz. 590, uzależnia uznanie przedsiębiorstw zarobkowych za prowadzone w większym rozmiarze), w szczególności zaś takie przedsiębiorstwa, które są wspólnie prowadzone przez dwie, lub więcej osób według zasad, odpowiadających przepisom K. H. o spółce jawnej, lub komandytowej.

Pojęcie „większego rozmiaru" określone jest wspomnianem rozporządzeniem z dn. 23 października 1936 r. (Dz. U. R. P. Nr. 84, poz. 590), które, opierając się na ustawie o państwowym podatku przemysłowym z dn. 15 lipca 1925 r. (w redakcji Dz. U. R. P. Nr. 46/1936 r., poz. 339), zalicza do przedsiębiorstw w większym rozmiarze przedsiębiorstwa handlowe kategorji I-ej i te z pośród IT-ej kategorji, których obrót za rok ostatni przekracza 100000 zł; przedsiębiorstwa przemysłowe I—V kate-goryj, oraz te z pośród kategoryj VI—VIII, których właściciele posiadają zakłady sprzedaży artykułów własnej produkcji, prowadzone na podstawie świadectw przemysłowych I i II kategoryj przedsiębiorstw handlowych.

Przedsiębiorstwem ubocznem w większym rozmiarze, związanem z gospodarstwem rolnem, będzie przedsiębiorstwo przemysłowe kategoryj I—V, przerabiające ponad 50 fo produktów nie pochodzących z gospodarstwa rolnego właściciela przedsiębiorstwa, co powinno być stwierdzone przez właściwą izbę rolniczą za rok gospodarczy, poprzedzający zgłoszenie do rejestru. Probierz więc przynależności do grona kupców rejestrowych opiera się zasadniczo na wysokości opłacanego podatku z wyjątkiem spółek handlowych kapitału, które z mocy samej ustawy są, jak wskazano, kupcami rejestrowymi, bez względu na rozmiar przedsiębiorstwa (co do spółek handlowych osobowych — ob. powyżej). Co do spółdzielni prawo obowiązujące nie rozstrzyga; rozmiar zatem przedsiębiorstwa spółdzielni decyduje, czy jest ona kupcem rejestrowym (przedsiębiorstwa spółdzielni spożywczych zaliczone są do kategorji III-ej, a zakłady kredytowe spółdzielni — do kategorji IV).

Z przynależności kupców do jednej, czy drugiej kategorji, wypływa dla nich cały szereg konsekwencyj co do praw i obowiązków, z których korzystają i które muszą wypełniać. Tak więc, kupiec rejestrowy musi przedewszystkiem zgłosić do rejestru handlowego istotne dane, dotyczące swego przedsiębiorstwa, wskazane w ustawie. Kupiec rejestrowy obowiązany jest do prowadzenia rachunkowości kupieckiej, zgłoszenia w sądzie oświadczenia o zaprzestaniu wypłat, od których to obowiązków wolny jest kupiec nierejestrowy. Z drugiej strony kupiec rejestrowy jedynie może posiadać firmę (kupiec nierejestrowy powinien przedsiębiorstwo prowadzić pod swojem nazwiskiem), oraz ma prawo udzielać prokury. W tych uprawnieniach, jakie przysługują ogółowi kupców, ma nad kupcami niereje-strowymi tę wyższość, iż nie potrzebuje udowadniać swego charakteru kupca, bo jest to wyraźnie stwierdzone wpisem do rejestru. Wymienić tu należy przepis, według którego domniemywa się, że każda czynność prawna kupca jest czynnością handlową (art. 498 § 2 K. H.), przepisy, dające kupcom specjalne uprawnienia, jak prawo zastawu i zatrzymania, ułatwiające postępowanie dowodowe, poddające kupców specjalnej jurysdykcji cywilnej w wydziałach handlowych sądów okręgowych i t. d. Dodać należy, że szereg przepisów o zbyciu przed-