Magazyn68801

484

KUTRZEBA STANISŁAW — KWAS OCTOWY (AKCYZA)

tem, w 1918 r. członkiem czynnym Polskiej I Akademji Umiejętności. W latach 1919 do 1926 był sekretarzem Wydziału Histo-ryczno-Filozoficznego, a od 1926 r. jest sekretarzem generalnym Akademji. W roku akadem 1932/33 był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W r. 1938 otrzymał doktorat honorowy wydziału humanistycznego tegoż uniwersytetu.

Obok pracy naukowo-badawczej i działalności organizacyjno-naukowej K. brał również żywy udział w pracy społecznej i politycznej. W latach 1916—1919 pracował w dziale politycznym redakcji „Głosu Narodu" (umieszczane w tem piśmie artykuły jego z lat 1916 i 1917 wydane były osobno w broszurze „Królestwo i Galicja". Kraków 1917). Od lutego do czerwca 1919 roku był członkiem Biura Prac Kongresowych na kongresie pokoju w Paryżu i przewodniczącym jego sekcji prawnej. Jako ekspert polski zasiadał na tym kongresie w komisji dla umiędzynarodowienia portów, rzek i dróg lądowych. W 1923 r. brał udział w pertraktacjach delegacji polskiej z Niemcami w Berlinie w sprawie zwrotu archi-waljów. W 1925 r. był przewodniczącym delegacji polskiej dla zawarcia z Czechosłowacją układu w sprawie uregulowań a stosunków, wynikłych z podziału Śląska Cieszyńskiego między Polskę i Czechosłowację, poczem 23. IV. 1925 r. podpisał w Warszawie traktat polsko-czeski t. zw. likwidacyjny.

Ważniejsze prace K.:    Handel Polski

ze wschodem w wiekach średnich. Kraków 1903. — Historja ustroju Polski (I wyd. 1905, VII wyd. 1931. — Unja Polski z Litwą. Kraków 1915 (w dziele „Polska i Litwa w stosunku dziejowym"). — Polska Odrodzona (I wyd. 1921, III wyd. 1935). — Sejm walny dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa 1923. — Prawo polityczne polskie według traktatów. Kraków 1923. — Mniejszości w najnow-szem prawie międzynarodowem. Lwów 1925. — Historja źródeł dawnego prawa polskiego. Kraków 1926. — Handel i przemysł Gdańska do roku 1793. (W dziele zbiorowem „Gdańsk") 1928. — Akta unji Litwy z Polską. Kraków 1931. — Akta sejmikowe województwa krakowskiego. Kraków 1932. — La qeustion polonaise pendant la guerre mondiale. Paris 1933- — Polskie ustawy i artykuły wojskowe. Kraków 1937. — Pełną bibljografję podają „Studja historyczne ku czci St. Kutrzeby", wydane w 1938 (2 t.) z okazji 40-lecia jego pracy naukowej.

Kwas octowy (akcyza.)

K. o. otrzymuje się w wytwórniach w drodze chemicznej, przy suchej destylacji drzewa z octanu wapnia. Ten nieoczyszczony, surowy kwas, oczyszcza się z pozostałości drzewnych w zakładach oczyszczania. Kwas oczyszczony, t. j. esencję octową, rozcieńcza się wodą w rozlewniach na ocet z esencji octowej. K. o. służy do celów konsumcyj-nych w postaci takiegoż octu, a nadto do celów niekonsuincyjnych, jak do fabrykacji gazów wojennych i t. d. Ocet z esencji octowej, zawierający 3¹/*, 6 lub 10% kwasu octowego, konkuruje z tak zwanym octem fermentacyjnym, wytworzonym ze spirytusu. W zamiarze popierania konsumcji spirytusu, oraz chroniąc interesy sanitarne ludności przed szkodliwym dla zdrowia octem z esencji, nałożyło Państwo na kwas octowy akcyzę i w ten sposób podniosło cenę octu z esencji. Nadto grały tu rolę względy wojskowe, które wymagają kontroli nad zakładami, przez które przechodzi kwas octowy. W okresie 1935/36 istniało w Polsce 5 wytwórni z produkcją 0,8 min kg kwasu.

Wyrób kwasu octowego może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia Ministerstwa Skarbu, wydanego w porozumieniu z Min. Przemysłu i Handlu i Min. Roln. i Ref. Rolnych. Urządzenie wytwórni, zakładów oczyszczających i rozlewni oraz magazynów, również ruch w nich, wywóz i skażanie, są pod kontrolą władzy skarbowej, tak samo naczynia, etykiety z wymienioną na nich firmą, wagą, mocą, jakością. Do obrotu na cele konsumcyjne dopuszczony jest kwas octowy o mocy co najmniej 80 procentów wagowych. Ministerstwo Skarbu ma prawo powołać do życia przymusowe zrzeszenie wytwórców.

Podlega akcyzie tylko k. o. oczyszczony (esencja octowa); nieoczyszczony oraz wywożony zagranicę akcyzie nie podlega. Stawka wynosi 40 groszy od 1 kg stuprocentowego kwasu. Akcyzę, razem z dodatkiem nadzwyczajnym i komunalnym, uiszcza wytwórca przed wypuszczeniem z wytwórni, a odbiorca wyjątkowo, przy przywozie przed odprawą celną. Naruszenie przepisów karane jest podług prawa