Magazyn60501

801

LUDNOŚĆ

nauk przyrodniczych z nauką dziedziczności na czele. Pozwalając na przewidywanie zgóry prawdopodobnego zespołu cech u potomstwa umożliwią one zastąpienie działania doboru naturalnego zahamowaniem rozrodu osobników biologicznie mniej wartościowych przy jednoczesnem popieraniu rozrodczości elementów pełnowartościowych, co do których istnieje prawdopodobieństwo, iż przekażą swemu potomstwu właściwe im i dla społeczeństwa pożądane cechy.

W tem podejściu Galtona nie jest bynajmniej nową chęć wprowadzenia doboru sztucznego jako czynnika regulującego stosunki społeczeństw ludzkich z punktu widzenia wartości jego przedstawicieli. Dobór sztuczny jako czynnik zastępujący, a raczej wspomagający coraz to bardziej słabnące działanie doboru naturalnego był nawet praktycznie stosowany w całym szeregu społeczeństw w postaci zabijania słabych lub nienormalnie ukształtowanych niemowląt, w szeregu przepisów inicjacyjnych dla chłopców, które istnieją dotąd wśród ludów t. zw. pierwotnych i t. d. Niektóre z tych praktyk uzyskały niegdyś sankcje prawne w ustawodawstwach Sparty i Rzymu, a nawet przetrwały w niektórych ustawodawstwach europejskich do czasów Karola Wielkiego (Lex Frisiorutn) i dopiero koncepcje etyczne i poszanowanie życia, wniesione przez chrześcijaństwo, wyrugowały je z Europy. Możliwość zaś stosowania doboru sztucznego drogą zakazu małżeństw i rozradzania się osobników małowartościo-wych oraz doprowadzania do kojarzenia się małżeństw pomiędzy jednostkami wybitnie wartościowemi była wysuwana w całym szeregu prób teoretycznego rozwiązania idealnej organizacji społeczeństw ludzkich od Platona począwszy poprzez utopję M o-r u s a i innych.

Zasługa Galtona polega na dwu zasadniczych momentach. Pierwszym z nich było podkreślenie, iż walka z objawami degeneracji ludzkiej może i musi polegać na walce z dziedzicznemi cechami ujemnemi, z czego wynikała konieczność prowadzenia jak najintensywniejszych badań w celu wykrycia praw rządzących dziedzicznością u człowieka. Drugim było podanie jako konkretnego projektu najbliższych prac dla eu-genistów: przeprowadzenie badań nad wpływem wszelkich momentów społecznych na zjawisko zmian rozrodczości, na instytucje małżeństwa i t. d., aby poznawszy współzależność pomiędzy zjawiskami socjalnemi i biologicznemi móc w przyszłości, używając rozsądnie wszystkich możliwych wpływów, doprowadzić do zwiększenia proporcjonalnego udziału wartościowych społecznie elementów w przyszłych pokoleniach ludzkich.

3. Definicje, zadania i podział eugeniki współczesnej. Od czasu pierwszych prac Galtona eugenika zrobiła ogromny krok naprzód, przyczem na nowo odkryte w zaraniu wieku bieżącego prawa dziedziczenia Mendla oraz stwierdzenie stosowalności ich i do człowieka, było dla eugeniki momentem zwrotnym.

Z biegiem czasu straciła eugenika posmak nauki o hodowli człowieka, a nabrała szczególnie w Niemczech — raczej charakteru nauki związanej przedewszystkiem z zagadnieniami higjeniczno-medycznemi. Nawet jej nazwa: eugenika, w Niemczech jest mało popularna i zastąpiona przez wyrażenie higjena rasy (Rassenhygiene u Ploetza, Lenza, Riidina i in.). Równocześnie ze zmianą nazwy w definicjach eugeniki, podawanych przez uczonych niemieckich, podkreślają oni w pierwszym rzędzie jej zapobiegawczo higjeniczny charakter i podają jako jej zadanie czuwanie nad zdrowiem zawiązków dziedzicznych człowieka.

Próby podziału eugeniki, wykazują duże wahania zależnie od indywidualnych poglądów autorów. Najczęściej spotyka się wyróżnienie eugeniki teoretycznej, której celem jest badanie zagadnień współzależności pomiędzy zjawiskami społecznemi, a obrazem biologicznych społeczeństw ludzkich, — oraz eugeniki praktycznej, której zadaniem byłoby wypracowywanie metod, przy których pomocy możnaby wcielać w życie ideały euge-niczne.

W obrębie eugeniki praktycznej w zależności od typu metod stosowanych wyróżnić można: eugenikę negatywną, działającą poprzez eliminowanie od rozrodu elementów, rokujących według dzisiejszego stanu wiedzy prawdopodobieństwo wydania na świat potomstwa obciążonego cechami ujemnemi i eugenikę pozytywną, działającą przez popieranie intensywnej rozrodczości jednostek wybitnie, a co najmniej pełnowartościowych. Niektórzy autorzy wyodrębniają poza tem eugenikę zapobiegawczą. Zadaniem jej byłoby hamowanie działalności czynników, wywołujących objawy degeneracji w orga-