Magazyn68301

679

LUDNOŚĆ

TABL. 69. WIELOŻENSTWO W EGIPCIE I NA JAWIE.

Kraje	Lata	Liczba żonatych mężczyzn
		ogółem		O	liczbie żon
			I	1 ^2	3	4	niewiadome
	Liczby bezwzględne (w tysiącyach)
Egipt (ludność mahometańska)	1927	2 542.^8	2 420,4	114,2	7.3	o,9	—
J awa i Madura(ludność tubylcza)	1930	8 611,9	8 230,8	154.6	7.7	1,0	217,7
		Odsetki
Egipt............	1927	100,0	95.2	4.5	0,28	0.035	—
Jawa i Madura.......	1930	100,0	95.°	1.8	0,09	0,012	3.1

Dla Indyj Brytyjskich brak szczegółowych danych; podczas spisu 1931 roku szacowano liczbę „drugich 1 następnych żon“ na około 0,8% ogólnej liczby kobiet zamężnych. W każdym więc razie wielożeństwo w wyżej wymienionych krajach nie odgrywa większej roli, jako czynnik demograficzny; jak się zdaje, dotyczy to również i innych krajów, w których zjawisko to istnieje, tak-samo jak i czasów dawniejszych. Wielożeństwo było i pozostało zjawiskiem występuj ącem tylko wśród najbogatszych warstw ludności. Na dłuższą metę i w szerszych rozmiarach byłoby ono zresztą po-prostu niemożliwe, ze względu na niedobór kobiet w krajach azjatyckich i afrykańskich.

Pewną komplikację przy badaniu stanu cywilnego ludności stanowi niejednoznaczność pojęcia małżeństwa. W zasięgu kultury europejskiej małżeństwo posiada podwójny charakter — cywilno-prawny i religijny. Ustawodawstwo różnych krajów w różny sposób reguluje wzajemny stosunek tych dwóch stron małżeństwa. W Polsce np. obowiązują dotychczas cztery różne prawa małżeńskie. W b. Kongresówce i w woj. wschodnich prawo uznaje tylko małżeństwo religijne; dla wyznań chrześcijańskich małżeństwo zawarte religijnie ma pełną moc prawną, parafje mają tu uprawnienia urzędów stanu cywilnego; dla wyznań niechrześcijańskich małżeństwo religijnie zawarte musi być następnie zarejestrowane w specjalnym urzędzie stanu cywilnego i dopiero wtedy nabiera mocy prawnej. W województwach południowych, obok małżeństw zawieranych w urzędach para-fjalnych (dla chrześcijan), istnieją również małżeństwa „cywilne", zawierane w urzędach stanu cywilnego, bez uprzedniego małżeństwa religijnego. Wreszcie, w województwach zachodnich mają moc prawną tylko małżeństwa zawarte w urzędzie stanu cywilnego, niezależnie od zawarcia małżeństwa religijnego.

Tam, gdzie dopiero zawarcie małżeństwa w urzędzie stanu cywilnego legalizuje zawarte religijnie małżeństwo, istnieje zazwyczaj dość duża liczba małżeństw religijnych niezalegalizowanych; w poczuciu ludności małżeństwa te są ważnie zawarte, dzieci są uważane za ślubne i t. d., prawnie natomiast są tylko konkubinatami. W Polsce najwięcej małżeństw takich znaleźć można wśród ludności żydowskiej województw południowych. Spisy ludności zazwyczaj uwzględniają tylko małżeństwa prawnie zawarte, zmniejszając przez to odsetki ludności w stanie małżeńskim. Ostatni polski spis ludności próbował uchwycić to zjawisko, przewidując w rubryce dotyczącej stanu cywilnego odpowiedź „stan małżeński nieformalny".

Z punktu widzenia demografj i również i związki „wolne", nierejestrowane, mają często charakter taki sam, jak małżeństwa. W niektórych krajach liczba ich jest bardzo duża, co widać chociażby ze znacznej liczby urodzeń nieślubnych. Dane statystyczne zbierane są w niewielu tylko krajach: jako przykład przytoczymy dane, zaczerpnięte z wyników ostatniego spisu ludności w Meksyku (1930 rok), szczególnie interesujące ze względu na przeprowadzone w nich rozróżnienie rozmaitych rodzajów małżeństw (tabl 70 na str. 680).

Po dołączeniu osób, żyjących w związkach wolnych, odsetek mężczyzn żonatych, w sensie demograficznym, podnosi się do 62,4%, kobiet zamężnych — do 54,4%.

Japoński spis ludności 1925 roku zaliczał do grupy osób w stanie małżeńskim zarówno osoby formalnie zaślubione, jak i żyją-