Magazyn63301

629

LUDNOŚĆ

TABL. 2. LUDNOŚĆ CESARSTWA RZYMSKIEGO.

Prowincje	rt 0 O O	Około 14 roku (Beloch)		W połowie II wieku (Kahrstedt)
	u 0 ■gJT ? 2. O ^ (£ ~ i*	Lud ność wmilj.	Gę stość na 1 km*	Lud ność wmilj.	Gę stość na 1 km*
Ogółem . .	8340	57	17	80	24
Razem wEuropie	2 230	23	IO	3*	14
Italja . . . . Sycylja, Sardy-	250	6	24	7	28
nja, Korsyka	60	I	18	I	20
Gal ja	635	5	8	8	13
Hiszpanja . .	590	6	IO	9	15
Grecja .... Kraje naddu-	265	3	II	3	12
najskie . . .	430	2	5	3	7
Razem w Azji .	665	^I9^1/s	30	26	40
Azja (prowincja)	135	6	44
Syrja . . . .	iro	6	55		.
Cypr . . Reszta Azji	10	V.	50
Mniejszej . .	410	7	17		•
Razem w Afryce	445	^I4^1/«	33	23	50
Egipt ...	3°	8	270	IO	330
Cyrenaika . . Afryka (prowin-	15	V.	33	I	ÓO
cja) ....	400	6	15	12	3°

Belocha jest raczej zbyt niski: Levasseur np. szacuje ludność Galji za czasów Cezara, czyli o kilkadziesiąt lat wcześniej, na 8 mi-ljonów, za Antoninów — na io miljonów.

Równolegle z rozpoczynającym się upadkiem potęgi cesarstwa w II stuleciu rozpoczął się również spadek liczby ludności, który w Europie trwał prawdopodobnie przez kilka stuleci; sprecyzowanie liczbowe nie jest możliwe.

Z krajów leżących poza zasięgiem kultury klasycznej tylko dla dwóch istnieją dane

0    liczbie ludności w starożytności, mianowicie dla Chin i Japonji. Dane te, oparte na ówczesnych spisach i rejestrach ludności, są oczywiście bardzo mało dokładne; źródła oryginalne nastręczają bardzo wiele trudności interpretacyjnych, tak, iż szacunki różnych badaczy wykazują ogromną rozpiętość. Tytułem ilustracji tylko, przytoczymy liczbę ludności Chin właściwych według Ushera w pierwszych stuleciach naszej ery: w 2 roku — 7¹ miljonów, w 156 — 60

1    w 606 — 55 miljonów. Dla Japonji najwcześniejsze liczby dotyczą właściwie już początku średniowiecza. Szacunki liczby [

TABL. 3. LUDNOŚĆ WYSP BRYTYJSKICH W ŚREDNIOWIECZU (w tysiącach)

Rok	Anglja z Walją	Szkocja	Irlandja	Razem
ro66	2 I50	35°	I OOO	3 500
1340	2 225		.
1381	2 360	400	I IOO	3 860
1480	3 700		.
1528	4 356	55°	770	5 &7^6
1580	4 600			*

ludności w 589 roku wahają się od 3,9 do 5 miljonów. Tę ostatnią liczbę przyjmują też niektóre szacunki, dotyczące 610 roku.

Dla innych krajów brak jakichkolwiek ściślejszych danych. Wielce prawdopodobne jednak jest istnienie w owych czasach innych jeszcze ognisk względnie gęstego zaludnienia. Największe z nich było zapewne skupienie indyjskie, gdzie w dolinach Gangesu i Indusu mieszkało prawdopodobnie parę dziesiątków miljonów osób. Dodając jeszcze Afrykę środkową, oraz Amerykę południową można uważać za uzasadniony wniosek, że ogólna liczba ludności na święcie na początku naszej ery znacznie przekraczała 100 miljonów, a może nawet była większą od 200 miljonów osób.

3. Średniowiecze. Dla wielu krajów europejskich istnieje cały szereg szacunków liczby ludności w średniowieczu, poczynając od XI stulecia; są one wszystkie mniej lub więcej niepewne, czasami wykazują znaczne rozbieżności.

Stosunkowo najpełniejszy i najbardziej pewny jest szereg danych dla wysp brytyjskich:

Według innych szacunków wynosiła ludność Anglji w XI stuleciu 1,5 miljona, w połowie XIV stulecia, przed wielką epi-demją 1348 roku — 4 do 5 miljonów; po tej klęsce utrzymywała się ona do końca XV stulecia na poziomie 2^ do 3 miljonów i dopiero w XVI stuleciu rozpoczął się ponowny wzrost liczby ludności, który doprowadził jej stan w połowie XVII wieku do 5y₂ miljonów. Przykład ten wykazuje, że nietylko liczby ludności w średniowieczu, ale nawet tendencje rozwojowe w najogólniejszym zarysie nie są bezspornie ustalone.

Dla Francji Levasseur oszacował ludność w początkach IX stulecia na 8—10 miljonów osób, około 1328 roku na 20—22 mi-ljony; uważał on, że liczba ta do początków