Magazyn66901

665

LUDNOŚĆ

TABL. 54. DOKOŃCZENIE.

		Ludność w wieku lat
W yszczególnienie	Lata	H 1 0	15—49	5? i więcej

F. Ludność miejska i wiejska.

Polska.......	1931
Miasta ogółem. . . Miasta, liczące ponad		27.9	56,5	15.6
zo tys. mieszk. . Miasta, liczące poni-		26,2	58.5	15.3
żej 20 tys. miesz.		31.2	52.8	16,0
Warszawa.....		23.4	60,8	15.8
Łódź ......		26,0	58,4	15.6
Ludność wiejska		35.8	49.6	14,6
Stany Zjednoczone .	1930
Miasta ogółem . .		25.8	57.0	17,2
New York ....		24.3	60,7	15.0
Chicago..... Ludność wiejska sku-		24.1	60,8	15.1
piona..... Ludność zamieszka-		3L4	50.7	17.9
ła w farmach . .		36,1	47-^6	16,3
Paryż.......	1931	14.3	63.5	22,2
Wiedeń......	1934	M.7	58,0	27.3
Berlin.......	1933	14.2	6o,o	25,8

Chociaż wahania odsetka, przypadającego na środkową grupę wieku, są znacznie większe, niż to wynikało z danych Sund-barga (należy jednak zauważyć, że Sund-barg obserwacje swoje opierał na przeciętnych, obliczonych na podstawie wyników kilku kolejnych spisów dla każdego kraju), jednakże w sumie ogólnej nie zmieniają one obrazu w sposób zasadniczy, jeżeli idzie o ludność poszczególnych krajów jako całości. Grupy młodsza i starsza natomiast wykazują bardzo wyraźną ewolucję. W połowie XIX stulecia ludność wszystkich krajów miała strukturę typu postępowego; liczba dzieci przekraczała liczbę starców przynajmniej dwukrotnie, czasami więcej jeszcze; jedyny wyjątek stanowiła Francja, gdzie przewaga dzieci była znacznie słabsza. Bezpośrednio przed wojną światową przewaga dzieci we wszystkich prawie krajach doznała znacznego osłabienia, nigdzie jednakże nie znikła jeszcze zupełnie. W latach ostatnich ludność Francji miała już strukturę wyraźnie regresywną, w An-glji, Austrji, Niemczech, Szwecji struktura ludności zbliżała się, lub osiągnęła już typ pośredni. Jedynie tylko Indje brytyjskie, Japonja i Związek Sowiecki nie wykazują tego procesu starzenia się ludności.

Polska, jak widać z tabl. 54, należała przed wojną do krajów o najbardziej progresywnej strukturze ludności według wieku; wiadomo zresztą, że przyrost naturalny ludności w Polsce był bardzo duży, tak, iż pomimo bardzo intensywnej emigracji i dużej umieralności ludność Polski wzrastała bardzo szybko. Po wojnie struktura wiekowa ludności Polski pozostała jedną z najmłodszych w Europie, chociaż odsetek dzieci wykazuje dość poważne zmniejszenie w porównaniu z latami przedwojennemi.

Na przełomie XIX i XX stulecia struktura wiekowa ludności Polski (tabl. 49) przedstawiała się dość harmonijnie; można tylko zauważyć pewien niedobór grup wieku 25—60 lat, częściowo prawdopodobnie spowodowany przez wychodźtwo, częściowo wynikający z niedokładności określania wieku podczas spisu ludności (zwłaszcza w zaborze rosyjskim); tę ostatnią okoliczność trzeba zresztą zawsze mieć na uwadze przy rozpatrywaniu wyników dawnych spisów ludności, a także niektórych obecnych. Tak np. wyjątkowo duże odsetki starców w Irlandji i Bulgarji w znacznym stopniu są wynikiem przypisywania sobie przez ludzi starszych wieku jeszcze starszego od rzeczywistego.

W 1921 roku struktura ludności Polski według wieku nosi wyraźne ślady strat wojennych: zmniejszony o ^l/» odsetek dzieci poniżej 5 lat odzwierciedla spadek urodzeń w latach 1915—1921, zmniejszona liczebność grup wieku 20—49 lat — bezpośrednie straty wojenne.

Wreszcie, w 1931 roku, roczniki urodzone w czasie wojny stanowią grupę wieku 10—14, częściowo 15—19 lat, wyróżniające się niską liczebnością; grupa dzieci w wieku 5—9 lat jest prawie tak liczna, jak grupa o—4 lat, co znów odzwierciedla wzrost liczby urodzeń w latach powojennych i ponowny ich spadek w latach później szych; wyrwa, spowodowana przez bezpośrednie straty wojenne, przesunęła się obecnie o 10 lat i obejmuje grupy wieku 30 do 59 lat.

Bardzo rozpowszechniony i ogarniający coraz to nowe kraje proces „starzenia się“ ludności występuje plastycznie, jeżeli obliczyć t. zw. środkowy wiek ludności (medja-nę wieku), czyli granicę wieku taką, iż połowa ludności wieku tego jeszcze nie osiągnęła, połowa już przekroczyła. Obliczenie takie podaje tabl. 55.

EncykJopedja nauk politycznych. 43