Magazyn6101

95

NOWA GWINEA — NOWA ZELANDJA

rzyńskiemi rysami twarzy. W głębi wyspy stwierdzono istnienie pigmejów, należących do t. zw. negrytów. Papuasi znajdują się na b. niskim stopniu kultury; wiodą życie osiadłe i zajmują się prymityw-nem rolnictwem. Do dziś kwitnie wśród nich kannibalizm. Pod względem zasobów mineralnych N. G. jest słabo poznana, dotąd zaś stwierdzone bogactwa mineralne (miedź, złoto, węgiel, nafta) nie są zupełnie, bądź w małym tylko stopniu, eksploatowane. W znikomych rozmiarach w stosunku do możliwości są też wykorzystywane i bogactwa roślinne.

Politycznie N. G. jest podzielona pomiędzy Holandję (420 000 km² z około 200 000 mieszk.) i Australję (352000 km² z około 800000 mieszk.), przyczem ta ostatnia nad częścią podlegającego jej terytorjum, dawnym niemieckim Kaiser Wilhelms-Land’em obecnie „Terytorjum N. G.“ (181 300 km² z około 240 000 mieszkańców) sprawuje mandat z ramienia Ligi Narodów. Gospodarcza działalność Europejczyków na N. G. jest bardzo słaba. Holendrzy nie interesują się nią dotąd prawie zupełnie, wysiłki zaś rządu australijskiego w kierunku skolonizowania podległego jej obszaru wobec zamknięcia dostępu Azjatom, jedynemu elementowi, któryby w panujących tam warunkach klimatycznych mógł wydajnie pracować, uwieńczone są nader skromnemi rezultatami. Głównemi produktami nikłego wywozu z N G. są: kopra i kauczuk.

Literatura: Gumploteicz Wl.: Australja i Oceanja. Wielka Geograf ja Powszechna. Warszawa 1934. — Prinat-Descha-m«I P.s Octanie. Gtographie uniuertelle T. X. Paris 1930.

Włodzimierz Kowalski.

Nowa Kaledonja.

N. K., wyspa na Oceanie Wielkim (w Me-lanezji), odkryta i nazwana przez J. Cooka (1774)1 wypełniona prawie w całości sta-remi górami, dochodzącym wysokości karpackich (Mont Panie 1650 m), posiadająca klimat tropikalny, lecz stosunkowo łagodny i dla Europejczyka niezbyt uciążliwy, jest kolonją Francji. Obszar samej wyspy wynosi 16 117 km², wraz z przyległemi 18653 km². Ludność (w 1931 — 62919 mieszk.) składa się w połowie z tubylczych Melane-zejczyków (w niektórych częściach wykazujących znaczną domieszkę krwi polinezyjskiej), zwanych Kanakami, trudniących się rolnictwem i rybołówstwem, w połowie zaś z Europejczyków, głównie Francuzów (około 15 000 osób) oraz z Azjatów (Jawajczy-ków i Annamitów). N. K. obfituje w bogactwa mineralne (nikiel, chrom, cynk, ołów, srebro, miedź, mangan, antymon, węgiel), na większą skalę eksploatuje się jednak tylko nikiel, w którego wydobyciu (5 300 tonn w 1933) N. K. zajmuje drugie miejsce w świecie, oraz chrom. Rolnictwo plantacyjne, opierające się na napływowym azjatyckim robotniku, rozwija się bardzo dobrze. Dostarcza ono na wywóz głównie kawy i kopry, choć nie bez znaczenia jest również uprawa kukurydzy, bawełny, trzciny cukrowej i wanilji. Pod względem komunikacyjnym wyspa posiada jeszcze duże braki. Dróg bitych jest niewiele; żelaznych zaledwie 64 km (2 linje). W posiadaniu Francji N. K. znajduje się od 1853. Od 1864—1896 była ona terenem zsyłek francuskich przestępców politycznych i zwykłych zbrodniarzy. Ostatni spis jednostek takich wykazał jeszcze 623 (w 1925 — 1 281, w 1888 — 12000). Stolicą N. K. jest port Noumea (10708 mieszkańców — 1931).

Literatura: Gumplotcłcss W1.I Australja i Oceanja. „Wielka Geograf ja Powszechna". Warszawa 1934. — Prinat-Deacha-met P.: Octanie. „Gtographie Universdleⁿ T. X. Paris 1930.

Włodzimierz Kowalski.

Nowa Zelandia.

Nazwą N. Z., ang. New Zealand, określamy archipelag złożony z dwu wielkich wysp oraz paru mniejszych, położony na oceanie Spokojnym w odległości ok. i 900 km na południowy-wschód od Australji, między 48° i 34⁰ szer. geogr. południowej i między 166⁰ i 179⁰ dług. geogr. wschodniej. Archipelag ten, odkryty w 1642 przez Tasmana, badany był następnie w 1769 przez Cooka w czasie jego słynnej wyprawy na morza południowe. Wyspy główne: Północna (North Island) i Południowa (South Island) rozdzielone są przez szeroką odnogę morską, zwaną cieśniną Cook’a. Powierzchnia Wyspy Południowej wynosi 153 296 km², powierzchnia Wyspy Północnej zaś 115 165 km². W bezpośredniej bliskości tych wysp znajdują się wyspy: Stewart (1715 km²) i Chatham (962 km²). Ogółem powierzchnia N. Z. wynosi 268 500 km². Wszystkie wspomniane wyspy wypełnione są górami. Na Wyspie Południowej