maistre o papiezu004601

46

będzie wiedziały jak sobie ma postąpić; spodziewa się jednak że papież nie zechce doprowadzić go do tej przykrej ostateczności 1).

S. Augustyn przyznając otwarcie błędy ś. Cypryana spodziewa się, że mąż ten świątobliwy męczeństwem je odpokutował 2). Spodziewajmy sie również, że długoletni i całkowicie na usługi re-%ii poświęcony żywot, i tyle dzieł szlachetnych, któremi kościół i Francya się szczycą, zatarły usterki, a raczej, kilka mimowolnych uniesień, quos humana parum cacit natura.

Ale nie zapominajmy nigdy ostrzeżenia Paskala, iżby nie zwracać uwagi na kilka oderwanych myśli ojców kościoła, a tćm mnićj na inną powagę niższą jeszcze mającą ważność, rozważajmy z krwią zimną dzieje kościoła i jego kanony 3), stając zawsze po stronie ogólnćj powagi, z pominieniem tych szczegółowych względów, które oprócz swej omylności na podejrzenie nawet mogą zasługiwać. Każde prawe sumienie uzna słuszność tćj ostatnićj uwagi.

Rozdział IX.

ŚWIADECTWA PROTESTANCKIE.

Monarchia katolicka i jćj korzyści muszą być rzeczą bardzo widoczną, kiedy możnaby napisać dzieło z samych świadectw jakie protestanci dostarczyli prawdzie i doskonałości tego systemalu: ale pod tym względem, również jak i mówiąc o katolickich pisarzach szczupłe zakreślać sobie muszę granice.

Zacznijmy jako i słusznie: od samego lutra, z którego pióra wypłynęły te słowa pamiętne.

L- „Składam dzięki Jezusowi Chrystusowi, że zachowuje na ziemi kościół jedyny, mocą wielkiego cudu, tak, że on nigdy w ża-dnćj swćj uchwale nie oddalił się od prawdziwćj wiary jh* “

„Tak, potrzeba kościołowi “ mówi Malanchton „kierowników dla utrzymania porządku, dozoru nad tymi którzy są powołani do obowiązków kościelnych i nad nauką kapłanów, tudzież dla sprawowania sądów duchownych, a gdyby tych kierowników nie by

li Hist, De Bossuet. tom. III, I. X. no. 18. str. 331. _

21 Martyrii falce purgatum. I to także tekst bardzo pospolity.

3)    Pascal, sup. str. 60.

4)    Luter wspominany w dziele 1’Histoire des variations liv. I. N. 21 etc.