NDIGCZAS0034762517

Wspomnienia pośmiertne o Władysławie Zamoyskim. 3

tką opuścić ojczystą ziemię i udać się na wygnanie, na którem przebywał 33 lat, tylko ukradkiem dojeżdżając do Kórnika.

Ale cios ten nie przerwał Jego czynnego i ofiarnego trybu życia. W roku 1889 nabywa Władysław Zamoyski zniszczone dobra Zakopane, aby z całą energją zabrać się do ich ratunku i podniesienia. Odtąd życie Jego dzieli się pomiędzy rozmaite prace w Poznańskiem, jak sanacja i niedopuszczenie do przechodzenia w obce ręce kilkunastu majątków oraz współdziałanie w akcji ekonomicznej wszelkiego rodzaju, a działalność w Zakopanem, gdzie jest inicjatorem, duszą i stróżem wszystkich wielkich i dobrych dzieł. Prace te posuwały się naprzód wśród niezmiernych trudów, szczególnie cięż-kiem zadaniem było utrzymanie dóbr Kórnik, które pozbawione bezpośredniej opieki właściciela, coraz bardziej podupadały. Mimo to Zamoyski nie dopuścił nigdy do sprzedaży choć części swych dóbr, które już wówczas za własność Narodu uważał: zacisnąwszy zęby, trwał w swym arcy-oszczędnym i prostym trybie życia, zapobiegliwością i oszczędnością, utrzymując Swe mienie w nienaruszonym stanie.

Na walce tej i znoju zeszły Mu długie lata aż do wojny światowej. Z chwilą jej wybuchu sytuacja Zamoyskiego stała się jeszcze trudniejszą. Jako francuski obywatel zmuszony przez cały czas wojny przebywać zagranicą, toczył z Paryża, gdzie wraz z matką i siostrą pędził prawdziwą biedą ścieśnione życie, zażartą walkę o utrzymanie Kórnika, który Niemcy chcieli skonfiskować. Równocześnie służył umiłowanej nad życie sprawie polskiej słowem, piórem, propagandą, stosunkami, jakie miał zagranicą w bardzo rozległej mierze.

Zakończona wojna przyniosła wreszcie to, za czem tęsknił Swem gorącem sercem i o czem marzył przez całe Swe życie: niepodległość Ojczyzny. Zamoyski wraca do kraju i spędza w wolnej Polsce ostatnie Swe lata w niestrudzonej pracy nad odbudową Swego zniszczonego wojną mienia w jednym jedynym wielkim celu: ofiarowania go Narodowi, któregoj był najwierniejszym sługą.

Oszczędzając, odmawiając sobie wszystkiego, doprowadza do porządku dobra Kórnik, zabliźnia rany, zadane wojną Zakopanemu, wypracowuje projekty fundacji „Zakładów Kórnickich" o wzniosłych i szlachetnych celach społecznych i naukowych, przeprowadza uroczyste zrzeczenie się majątku Swego i Swojej siostry na rzecz fundacji w wielkodusznym akcie donacyj-nym z dnia 16 lutego 1924 r.

Po śmierci ukochanej matki, która wywołała gwałtowne wstrząśnienie psychiczne i nerwowe u syna, zdwaja Władysław Zamoyski Swe wysiłki w kierunku realizacji fundacji. Ostatnie miesiące Jego życia to gorączkowe

1*