FizykaII09001

85

ność, że delikatny proszek w powietrzu, mocno rozrzedzonem, kupi się razem z piaskiem w miejscach, gdzie są linie węzłowe. Podobną przyczynę mają te rozmaite drobne ruchy w cieczach, jak woda lub alkohol, rozlanych na drgającej tafli, które szczególnie w świetle słonecznem dokładnie się okazują. Linie węzłowe już to są proste, już więcćj lub mniej pokrzywione; nie zamknięte same w sobie idą zawsze aż do brzegów tafli.' Figury nareszcie złożone mają tę własność, iż przez stosowne zestawienie kilku pojedynczych złożyć się dadzą.

Liczby drgań w płytach, oscylujących oddziałami, dają się na drodze doświadczenia oznaczyć z tonów, px‘zez drgania wywołanych. Z prób wielokrotnych okazało się, że gdy dwie płytki różnej wielkości i grnbości tę samą figurę dźwięku okazują, zatem w jednakowy sposób rozpadają się na części drgające, liczby drgań obu tych płyt są wprost, proporcyonalne do ich grubości, a odwrotnie proporcyonalne do ich powierzchni, t. j. ■

N _a' d

W ~~ ad^r ’

czyli dla płyt okrągłych, gdzie a — ?■%, a' — r'²n, także *    N _ r'² d

~N' ~ r²d‘ ’

t. j. liczby drgań są odwrotnie proporcyonalne do kwadratów z promieni obwodu tychże płytek.

Jeżeli więc te płytki mają kształty do siebie podobne, czyli, co na jedno wychodzi, gdy odpowiednie ich wymiary są do siebie w jednakowym stosunku, wówczas liczby drgań, przy równym ich podziale na części drgające, mają się do siebie, jak te ich wymiary odpowiednie. Dla krążków tedy, z których jeden ma promień /•, a grubość d, drugi zaś .promień ar, a grubość ad, mamy według pierwszego prawa

N a² r² d a

N'

ad

— , czyli A⁷ — a, N'.

Chladni, Strehlke, Savart i inni zbadali na drodze doświadczenia bardzo dokładnie nietylko położenie, ale także liczbę li-nij węzłowych w płytach, taflach i blachach rozmaitego kształtu i przyszli do bardzo ciekawych rezultatów, z których tu kilka przytoczymy. I tak, używając jednorodnych płyt okrągłych,