FizykaII15301

148

jak pręt na obu końcach wolny, wprawiony w po-przeczne drganie. Oba ramiona diapasonu drgają razem, to zbliżając się nieco do siebie śród wychy-i lenia zagięcia na dół, to oddalając się znowu od sie-j i' bie śród podniesienia się tegoż zagięcia o tyleż w gó-j: rę. Ton diapasonu sam przez się jest za słaby, aby go zclaleka usłyszeń było można. Dla tego przy-; j! twierdza się go w pionowem położeniu ramionami do góry na skrzynce drewnianej, otwartej w jednym , końcu, która jak się później dowiemy, .wskutek roz-diwięlm (resonance) powietrza w niej zawartego Fig. 62. wzmacnia głos znacznie, zwłaszcza gdy powietrze w skrzynce drgając, ten sam ton, co diapason, wydaje, jak to zawsze dzieje się u większych diapasonów, do tonu c, lub c zastosowanych.

Zwykłe widełki strojowe dają ton czyli a, który powstaje wskutek 440 drgań w 1". Atoli ton a, według którego regulują się orkiestry wielkich teatrów w Europie, nie tylko ciągle wzrasta w liczbę drgań, ale nadto diapason tego tonu w paryz-kiej orkiestrze jest odmienny od diapasonu orkiestry w Wiedniu, Medyolanie i t. d. Fischer przekonał się w roku 1822, że wysokość tonu a w orkiestrze wielkiej opery w Paryżu wynosiła 431 drgań w 1", w orkiestrze teatru berlińskiego 437, du The-atre Feydeau 428, a du Theatre Italien 424 ¹) W r. 1833 znalazł Scheibler wysokość tonu a ną 5 jego diapasonach od 426-7 do 440-7, na diapasonie orkiestry w Berlinie 441-62, na 6 zaś diapasonach wiedeńskich między 433¹66 a 444-87 drgań w 1''. Dziś ton a opery paryzkiej wzrósł aż do 449 drgań w sekundzie. Ponieważ ztąd wynikają wielkie niedogodności dla kompozytorów i artystów, przeto Scheibler przedłożył w roku 1834 wniosek na zgromadzeniu niemieckich badaczów natury i lekarzy w Stut-gardzie, aby liczbę drgań 440 w 1" przyjęto za normalną wysokość tonu a czyli a_v i urządzono w tym celu rodzaj wzorowego, diapasonu, który by mógł służyć za typ niezmienny dla wszystkich orkiestr i powinien być starannie przechowywany dla ujednostajnienia diapasonów muzycznych w Europie. Wniosek ten

1

.Fischer, Deuksclmften der lierlinei: Akademie n. l\ 1824.