page0051

43

Saxonija — Saxonowie

wynosił 24,231,433 talarów, przypadło na Saxoniją 1,963,289 talarów. Pod względem oświaty publicznej i w ogóle pod względem naukowości, Saxonija znakomite w Niemczech zajmuje stanowisko. Uniwersytet Lipski słusznie uważany jest za jednę z pierwszych instytucyj tego rodzaju; zakłady naukowe drugiego rzędu, są równie liczne jak dobrze uorganizowane i dostatecznie zaspokajają wszelkie potrzeby. Pod względem administracyjnym, królestwo podzielone zostało na cztery okręgi rządowe: (Drezdeński, 87^l/₂ mil kwadratowych i 507,705 mieszkańców; Lipski, 63 mil kwadr, i 446,825 rnieszk.; Zwickauski, 48 mil kwadr, i 735,557 rnieszk. Baut,żeński, 45 mil kwadr, i 298,744 rnieszk.); te zaś na 14 wielkich wójtowstw. Policyją sprawuje korpus żandarmeryi, składający się z 137 ludzi. Budżet ostatani (zlat 1852— 1854), ustanawiał dochody i wydatki państwa na summę roczną 8,781,728 talarów. Lista cywilna figurowała, na nim w liczbie 542,667 talarów, apanaźe zaś w liczbie 169,028 talar. Dług publiczny wynosi 43,051,418 talarów. Armija kompletna składa się z 25,396 ludzi i kosztuje rocznie, 1,933,417 talarów. Kontyngens związkowy Saski oznaczony jest na 12,000 ludzi wszelkiej broni, stanowi on pierwszą dywizyję dziewiątego korpusu armii związkowej, złożonej przytem z kontyngensów Hesko-Elektoralnego, księztwa Nassau, wielkiego księztwa Luxemburgskiego i Limburgskiego. Jedyną warownią w kraju jest Koenigstem. W Saxonii istnieją cztery ordery rycerskie, mianowicie: 1) order rodziny królewskiej Rutowej korony (Rautenkrone), ustanowiony 1807, podczas erekcyi elektoratu na królestwo, otrzymują go tylko książęta krwi i wysocy urzędnicy; 2) Order wojskowy świętego Henryka, ustanowiony w r. 1736; 3) Order zasługi cywilnej, założony w r. 1815; 4) Order Alexandra, ustanowiony na pamiątkę założyciela linii albertyńskiej.

SaX0I10Wie, Saocones, lud germański, którego nazwa pochodzi od pewnego rodzaju oręża zwanego sahs (to jest nóż), wyciosanego z ostrego kamienia, o którym po raz pierwszy wspomina Ptolemeusz, jako o orężu narodu osiadłego wyłącznie na południu półwyspu cymbryjskiego. Związek który po raz pierwszy pojawił się w końcu III wieku pod nazwę Saxonów, i do którego przystąpili Cheruskowie, Angriwariowie z nad obu brzegów' Wezery, oraz większa część Szansów, jak się zdaje zostaw^rał w stosunkach z Saxonami Transalbingii. Sprzymierzeni z Frankami naszli państwo Rzymskie, za Julija-na i za Walentynijana, który w r. 373, pobił ich pod Deutz. Atoli wyprawy ich morskie do brzegów Bretanii i Gallii, daleko były ważniejsze. Zaczęły się w r. 287, epoce w której Menapier Carausius, otrzymawszy od cesarza Maxymilijana rozkaz odparcia napaści Saxonów, za ich pomocą przywłaszczył sobie rządy w Bretanii; i odtąd przez długi czas się powtarzały. Saxonowie od początku V wieku osiedli byli na północnym brzegu Armoryki, w okolicach dzisiaj Normandyją zwanych, a ziemia którą zajęli przybrała nazwę Limes Saxonicus. Walczyli z Attyllą na polach katalauńskich. Osiedlili się oni także przy ujściu Loary, ale i ci i tamci znikli później, pod panowaniem Franków. W Bretanii przeciwnie, Anglo-Saxonowie z Transalbingii, w połowie V wieku ^założyli królestwo Saxonów, które istniało bardzo długo. Pozostali w Niemczech Saxonowie, częstokroć oznaczani nazwą Saxonów Starych, dla różnicy od Anglo-Saxonów, jak się zdaje, zawczasu rozszerzyli posiadłości swoje. Od strony północno-zachodniej rozszerzyli się do rzek Issel i Renu; od południa zamieszkiwali aż do Sieg; dalej, na wschodzie, Wezera i Werra rozgraniczały ich od Franków, a południowe przedłużenia Harcu od Turyngnijan. Na wschodzie rozsiedli się byli w dawnym kraju Lombardów i Anglów, aż po