page0051

47

przyczyny wspólnej pochodzi, lecz 1 do miliona, wyniesionego do 88 potęgi; jestto liczba, przechodząca wszelkie nasze wyobrażenia^ Olbrzymia ta liczba daje nam miarę prawdopodobieństwa, iż cały układ słoneczny musiał wziąć swój początek z jednej mgławicy, a zatem, że ziemia nasza oraz wszystkie planety z księżycami posiadały, jako cząstki owej mgławicy, temperaturę niegdyś bardzo wysoką. Ta zaś uwaga odnosi się do wszystkich układów słonecznych we wszechświecie, skoro jedna jest wszędzie materya, tym samym prawom podlegająca.

Potwierdzenie tego wyniku a zarazem i wyjaśnienie tego procesu oziębiania się znajdujemy w tern, co nam spektroskop ukazuje w królestwach mgławic. Herschel starszy oraz Laplace przypuszczali niegdyś, że mgławice są rojami gwiazd i gwiazdeczek, które się nam przedstawiają mgławicowato dlatego jedynie, iż nauka nie posiada szkieł dość potężnych, aby wyróżniać gwiazdy poszczególne w roju. Atoli w czasach naszych uległo to zapatrywanie całkowitej zmianie dzięki spektroskopowi oraz astrofotografii. Nie brak wprawdzie mgławic, które są rojami gwiazd; ale spektroskop wykazuje ponad wszelką wątpliwość istnienie nierozwiązanych mgławic gazowych. Mgławice te posiadają różne formy; jedne są niemal koliste, inne owalne, to znów nieregularne, niektóre są eliptycznie wydłużone, to zaś spiralne jak w Psach gończych, to wreszcie jak w Andromedzie i Lutni, wyglądem swoim przypominają Saturna z pierścieniem. Otóż dyrektor obserwatoryum imienia Licka w Kalifornii, W. W. Campbell, kreśli w następujący sposób tworzenie się gwiazd ze stadyum mgławicowatego. »Nie trudno jest wskazać długi szereg dobrze znanych gwiazd, których stan nie bardzo się różni od stanu plam mgławicowych. Widma takich gwiazd zawierają linie jasne tak wodoru, jak i helu. y Argusa i ę Puppis do tej właśnie klasy należą... Nieco więcej od tego stanu mgławicowego zdają się oddalać gwiazdy takie, które wykazują zarówno jasne, jak i ciemne linie wodoru; można je wtedy głównie zauważyć, gdy poczynają ukazywać ciemne linie miasto jasnych. Gamma w Kassiopei, Pleione i My w Centaurze są tego przykładem. Blizko spokrewnione z tamtemi są gwiazdy helowe. Linie ich ciemne odpowiadają liniom wodoru oraz dwudziestu lub więcej liniom

http://rcin.org.pl