page0077

69

Scarron — Scanrns

ScarrOIl (Paweł), poeta francnzki w rodzaju żartobliwym, krotochwilnym, urodził się w Grenobli roku 1610, gdzie jeg^-o ojciec był radzcą parlamentu. W młodym wieku przebywał we Włoszech; tam oddany uciechom i rozpuście wkrótce roztrwonił majątek po ojcu odziedziczony. Później otrzymał preben-dę kanonikatu w Mans, nie będąc duchownym. Pędzu życie swobodne i nieczynne aż do r. 1638, w którym podczas karnawału przebrany za dzikiego człowieka, ścigany dla uciesznych psot i szalonej pustoty, wpadłszy nierozważnie w kałużę w bliskości rzeki Sarty, przez gwałtowne przeziębienie sparaliżowany, pozostał na całe życie bezwładnym kaleką. Lecz i w tem me— szczęsnem położeniu, wśród dolegliwych cierpień nie opuściła go nigdy wrodzona wesołość i swoboda umysłu. Osiadłszy w Paryżu poświęcił się pracom literackim, przy czein dokładna znajomość literatury włoskiej i hiszpańskiej wielce mu była użyteczną. Gdy szczupłe dochody jego nie wystarczały na utrzymanie, za wstawieniem się pewnej damy dworskiej otrzymał roczne wsparcie od królowej, jako chory przez królowę pensyjowany (malade de la reine en tilre d’ office). Pierwszem jego dziełem była. Legcnde de Boarbon, dalej nastąpił poemat komiczny Typhon ou la Giganfomachie i parodyjowana Eneida, uważana za wzór w tym rodzaju literatury. Nie zdoławszy sobie zjednać wzglfdów kardynała Mazariniego, napisał Mazarinade (Paryż, 1651), jeden z najśmielszych i najdowcipn.ejszych paszkwilów, jakiemi wówczas ze-

sząd prześladowano kierującego losami Francyi znienawidzonego ministra, i stał sic pizez to ulubieńcem paryzkiej publiczności. Dzieło Roman comique (1662, nowe wydanie 18-Aó), wiele wpłynęło na rozwój i wykształcenie piśmiennego języka francuzkiego i dziś bywa jeszcze czytane z zajęciem. Mniej powodzenia miały komedyje jego, po większej części według wzorów hiszpańskich naśladowane, jako to: Dheritier ridicule, Jodeleł, Le marquis ridicule, i t. d. W r. 1652 pojął za małżonkę pannę Franciszkę d’Aubigne, później powszechnie z naną pod nazwiskiem pani de Maintenon. Scarron doznawał także wiele dobrodziejstw od Fouquet’a intendenta skarbu. Umarł r. 1660. Zupełny zbiór wszystkich pism Scarrona, Oeiwres completes, wydany został przez Hruzen de la Martiniere (10 tomów, Paryż, 1739); poprzednio wydano już wybór niektórych dzieł jego pod tytułem: Les oeuvres burlesques de Scarron, dc da es ft sa chienm (Itouen, 1668 r.).

Sca.rta.bell, Skartabell, szlachcic nowy, który nobilitacyję otrzymuje, czy jako cudzoziemiec, czy ze stanu miejskiego lub wiejskiego. Petrycy mówi: „Nowy szlachcic, jakoby rzekł ex charta bellicus.” (Polityka.) Szczerbie w^r prawie Saxońskiem pisze, że Scartabelli są to szlachta pod prawem miejskiem żyjąca. Sam wyraz znany już za czasów Kazimierza Wielkiego. Czacki mówi. „Scartabellus trzymał średnie miejsce miedzy dawnym szlachcicem, i tym który z chłopa przychodził do tej świetnej stanu różnicy.”    K. W/. IV.

Scaurus (Mareus Aemilius), Rzymianin patrycyjuszowskiego rodu, lecz zubożałej rodziny potomek, wzniósł się przez zdolności i energiję do najwyższych zaszczytów w państwie i wielkie zebrał bogactwa. W roku 123 przed Chr. był edylem kurulnym, a w r. 120 pretorem. Umiał zręcznie pokrywać swą ambicyję i chciwość i nie dozwolił się uwieść przekupstwem Jugurty, gdy tenże był w Rzymie przez A.dherbala oskarżony. Odbywszy w r. 115 jako konsul pomyślną wyprawę w Gallii, odtąd jako princeps senatus (ob. Princeps) należąc do naczelników stronnictwa senatu, równocześnie był pomimo tego od ludu luhiony. W r. 109 piastował godność cenzora, a w r. 107 powtórnie został konsulem wybrany. Umarł około r. 90. Jeden z jego synów z powodu