page0089

si

Renta — Rena wyższego departament

zredukowanie stopy procentu; lecz dopiero dekretem z 14 Marca 1852 r. postanowiono. ze renta 5 procentowa zamienia się na 4y₃ procentową, zostawiając każdemu prawo żądania wypłaty alpari i z zapewnieniem, że dalsza redukcyja w ciągu następujących lat 10 nie nastąpi. Na skutek tego z liczby wierzycieli którym skarb był dłużny blisko 6 miljardów, zażądali wypłaty posiadacze rent reprezentujących kapitał 30 milijonów i tym sposobem redukcyja z wielką korzyścią dla skarbu dokonana została. W rozmaitych krajach Europy są zakłady publiczne, które po dopełnieniu pewnych warunków przez osoby prywatne, obowiązują się wypłacać pewien dochód roczny tymże osobom albo innym przez nie wskazanym; taki dochód zapewniony na pewien przeciąg czasu lub przez całe życie osoby wskazanej, nazywają rentami. O takich zakładach bodzie mowa w niniejszem dziele w artykule: Ubezpieczenia (ob.)

Renu niższego depa.rta.ment (Bas-Rhin), z niższej Alzacyi i części Lotaryngii składający sic, ma 83 ³/₄ mil kw. powierzchni i 587,000 ludności; liczy sie więc do najludniejszych departamentów Francyi. W skład jego wchodzą okręgi: Strasburgsbi (Zabern) Schlettstadt i Weissenburg (Wissenbourg) z miastem głównem Strasburg (ob.). Ciągnące się od zachodu Wogezy lubo zniżające sie w swej wysokości, obfitują wszakże w malownicze doliny i źródła z których biorą początek rzeczki: Andlau, Ergers, Breusch czyli Bruche wpadające do 111, lub inne jak Zorn, Moder, Sauer czyi. Sur, Selz i Lauter bezpośrednio z Renem łączące się. Oprócz tych rzek, płaszczyznę departamentu przerzynają kanały łączące Rodan z Renem i Marne z Renem, a kończące się pod Strasburgiem. Poczynając od lesistych stoków gór Wogezkich, aż do bagnistych wybrzeży Renu, okolica ta żyzniejsza jest niż departament wyższego Renu. Niektóre nawet gałęzie rolnictwa z większą tu niż tam starannością są uprawiane. W obszernych rozmiarach zajmują sie tu uprawą buraków dla licznych cukrowni; okrąg zaś Weissenburgski dostarcza wiele puchu gęsiego. Szczególną dobrocią słynie chmiel z okolic Ilagenau. cebula słrasburgska, wino z pod Mutzig i Molsheim i z doliny rzeki Breusch i drób, mianowicie hodowla gęsi. Góry dostarczają żelaza, ołowiu, miedzi, węgli kamiennych, gipsu, siarkami żelaza, ałunu i asfaltu. Departament Niższego Renu ma także swoje źródła i kąpiele mineralne, jak w Niederbron i w Soultz-les-Bnins. Przemysł i handel znaczny i na stopie kwitnącej. Ludność w przemagającej liczbie jest wyznania luterskiego lub reformowanego, w mniejszej zaś części składa się z katolików i żydów. W miastach i ich okolicach mówią po francuzku, na wsiach zaś zepsutą niemczyzną.

Renu WyŻSZegO depa.rta.ment (Haut-Rhiu), składający się z wyższej Alzacyi i dawnego okręgu i miasta cesarskiego Miihlhausen, ma 74 mil kw. powierzchni i 499,000 ludności. Dzieli się na okręgi: Kolmar, Beforti Altkirch z głównem miastem Kolmar (ob.). Od południa ponad granicą ciągnie się pasmo wzgurz Jura; stronę zaś zachodnią przerzynają pasma gór Wogezkich, z których najwyższa Ballon d’Alsace ma 3870 i Bali on de Guebwiller czyli Sulz 4418 st. wysokości. Środek departamentu i wschodnia jego strona, jest płaszczyzną. Do krainy Rodanu należy rzeka Savoureuse i Cauval, do krainy za'; Renu rz. Ili, która przerżnąwszy całą równinę od południa do północy i po zabraniu pomniejszych rzek z Wogezów wypływających, a mianowicie, Doller, Thur, Lauch i Fecht, za pośrednictwem kanału Alzackiego, łączy się z Renem. Góry Wogezy są w ogóle gęstym pokryte lasem; również płaszczyzną pomiędzy rz. 111 i Renem ciągnie się długi laS, Hart zwany. Grunt skalisty i nieży-zny ciągnie się wzdłuż Renu, który często z brzegów występuje; niepłodno

ES CYKI.OrEDTfJi TOM 3&II.    C