page0123

dzieć sam siebie i być sam sobie własnem zwierciadłem, i rzedewszystkiem miałby świadomość samego siebie, uznałby się sam za przyczynę myślenia. Gdyby myśl była funkcyą organiczną mózgu, zwrot taki na siebie byłby niemożliwy; każda bowiem czysto materyalna funkcya dąży zawsze do celu przedsobnego, po za sobą położonego, nigdy zaś nie może zwrócić się ku sobie, w sobie się zagłębić. Jakim sposobem materyalizm wytłumaczy te fakta? Myśli tłumaczą się tylko przez siebie same, przez władzę niemateryalną, ducha myślącego.*) Materyalizm znajduje jednakowoż wybieg.

Trzeba, powiadają, rozróżnić materyę nieczułą i bierną (passivam) od materyi organicznej (activam); w tym stanie może ona nabywać własności, których wprzód nie posiadała tak, jak w połączeniach chemicznych mamy wypadki, których nie spotykamy w każdym składniku.

Odpowiadamy na to, że nie ma skutku bez przyczyny ; co widzimy w skutku, powinno się znajdować w przyczynie. Weźmy gromadę ślepych, kombinujmy ich, jak chcemy, nigdy z nich nie złożymy człowieka widzącego: bo przez połączenie żaden z nich nie nabędzie zdolności do

*) „Nullius corporis actio reflectitur super agentem... Intellectus antem supra se ipsum agendo reflectitur; intelligit enim seipsum, non solum secundum partem, sed secundum totum; non est igitur corpus.^u C. Gent II. 49.

http://rcin.org.pl

8