page0147

HERAKLIT A PAWEŁ ŚW. I₄l

Dla nas patrzących na świat po chrześciańsku, zasada taka szczytem egoizmu, obojętności, dumy; pozbawiona ona miłości, ciepła, sympatyi. len wzorowy mędrzec, czy Heraklita czy późniejszych Stoików, przedstawia się jako zupełna nieczułość. Tyle sławiona a~a3s'.x Stoików jest sztucznem odrętwieniem uczuć ludzkich, chloroformowaniem poruszeń serca, aby nie biło więcćj. Główny to brak tćj etyki, wymyślonćj przez doktryneryzm, ale nie mającćj korzeni w sercu ludzkiem. Jakże inaczćj odezwie się w tern samem mieście 550 lat późniój inny filozof, genialny Żyd, niskiego wzrostu, mizerny, znużony bezmiarem trudów, z szerokiem czołem i przenikliwym wzrokiem, z orlim nosem i długą kędzierzawą brodą, który więcej napracował się od innych Apostołów. Przez dwa lata Paweł św. wygłaszał w Efezie żydom i poganom prawdę objawioną w sali Tyrannosa ¹). Nie powie, jak zimny, dumny Heraklit największą cnotą roztropność-), lecz świętym uniesiony zapałem, zawoła: »gdybym miał wszelką wiedzę i wszelką wiarę, a miłościbym nie miał, niczem nie jestem<³). Oto antyteza chrześciańska do etyki Heraklita. Nie da zaprzeczyć się, że w listach św. Pawła, znajdują się zwroty wyrazów, podobne do Heraklitowych, ale każde słowo ma znaczenie odmienne. Jak Heraklit, tak i Paweł powiada: postać świata tego przechodzi, praetent figura huius mundi⁴), ale gdy u tamtego po znikomym świecie nastąpi drugi, równie znikomy, a nigdy przemiana światów nie zatrzyma się, bo wszystko płynie: -av-x pe?, Paweł św. ręką wskazuje w niebo, gdzie nie wszystko się zmienia, nie wszystko przemija, zostanie bowiem to co jest niewzruszonem not v Tii at'ftąi(J0vva, iintf, xcce 'Hydzkceroi; kiyee_t w i Toi piv Ocot xak a narta y.cii <)ixaia_y drUyotnue r)e a per <x<)r/.a vnte/ijtf nGt, « r)t óir.ata. Por. także Hippocrat. de diaeta c. Ii. Nareszcie Stob. Serm. 104, 23. tjuo? cir&yoinot <)ai/io>v »obyczaj dla człowieka duchem opiekunńczymc (po naszemu: aniołem stróżem).

’) Acł. Aposi. XIX. 9.

²) (Sutą yttrt iv    peyidit; (Stob. Serm. III. 84).

») / Cor. Xin. 2

⁴) 1 Cor. VII. 31 : naydyee yay to G/ijpce rov xćOpov xovxov. z czem porównaj słowa Heraklita: narxa /otyci xne oiitJer perce (Piat. Cratyl. p. 402) lub obraz Eona, wyżój już przytoczony, który, jak chłopczyna nad brzegiem morza sypie i rozwala kupę piasku, tak 011 świat nie istniejący lepi, a gdy powstał, gubi, rici xae xuv xuOpov ovx 6vxa n/.ciTXo)v_y flx dnokkitotr ycvópevov. (Plut. de te apud Delphos.

P- 393)

http://rcin.org.pl