page0150

143

Schulze — Schumacher

łej, uwielbianej przez siebie Cecylii Tychsen, uwiecznił w^r poemacie Cticilie, ein romantisches Gedicht in 20 Gesangen (nowsze wydanie, 3 tomy, 1833), w strofach Wielandowskich. W r. 1814 jako ochotnik miai udział w wojnie przeciw Francyi. Powróciwszy do Gettyngi napisał w r. 1816 pełen wdzięku poemat Die bezcmberte Rosę (ósme wyd. Lipsk, 1853), równie zajmujący treścią, jaK pięknością układu i gładkim wierszem zdobny. Umarł r. 1817 w Celle. Ogólny zbiór dzieł wraz z biograflją poety, wydany został staraniem przyjaciela i nauczyciela jego Bouterwek’a,

SchUlZe-DelitZSCh (Herman), założyciel niemieckich banków- zaliczkowych, urodził się w 1808 r. pod Lipskiem w małem miasteczku Oelitzsch, którego nazwę, dla odróżnienia od wielu tego imienia, do rodowego nazwiska przybrała Szkoły ukończył w Lipsku, naukę prawa na uniwersytecie w Halli, poczem obrał zawód sądowniczy. W chwilach wolnych podróżował po kraju i odebrane wrażemu skreślił w wydanej w 1838 r. książce, pod tytułem: Wanderbuch. Po krótkim pobycie w Berlinie, w 1848 r. osiadł w rodzinnem Delitsch jako sędzia patrymonijalny, co dało mu sposobność bliżej poznać lud i wniknąć w jego potrzeby. W tymże roku zasiadał jako deputowany w zgromadzeniu naro— dowem w Berlinie a zarazem przewodniczył w komitecie, wybranym w celu usunięcia nędzy uciskającej klassy robotnicze i rzemieślnicze. Po rozwiązaniu zgromadzenia narodowego, powrócił do Delitzsch i wtedy 56 tamtejszych szewców nakłonił do zjednoczenia się w stowarzyszenie celem zakupu skór. Byłto pierwszy zawiązek tak pożytecznie później rozwiniętych stowarzyszeń. W roku 1849 wraz z innymi członkami zgromadzenia, Schulze-Delitsch stawiony był przed sądem przysięgłych, jako podburzający do uchylania się od podatków. Świetna mowa z jaką w własnej wystąpił obronie w tysiącznych rozeszła się* exemplarzach, a wyprawiane na cześć jego uczty i owacyje były dowodem zyskanej popularności. Następnie z powodu zwinięcia zajmowanej w Delitzsch posady sędziego, minister Simons przeniósł Schulz’ego do Wrześni w wielkiem ks. Poznańskiem. Wkrótce wszakże powrócił do swego rodzinnego miasta i tu rozwinął całą działalność dla podniesienia klass rzemieślniczych z ubóstwa i zależności. W 1850 roku założył ośm kass zaliczkowych, w^re dw-a lata zaś później liczba wszystkich po innych miastach tego rodzaju banków dochodziła, już 300, z kapitałem przeszło 4 milijony talarów wynoszącym, który w roku 1860 doszedł do 10 miłijonów talarów. Celem rozpowszechnienia tak pożytecznych instytucyj, Schulze-Delitzsch wydał w 1850 dziełko pod tytułem: Mdthellungen iiber gewerblichc und Arbeiter-Associationen: w 1853 ogłosił drukiem Associationsbuch fur Handwerher und Arbeiter, a w 1855 Vorschuss vereine ais Vollsbanhen. W 1857 r. Schulze-Delitzsch zasiadał w Frankfurcie nad Menem na europejskim kongresie dobroczynności, którego zadaniem było podniesienie oświaty niższych warstw ludu. Jako program wspomnionego. kongresu, napisał Schulze: Die arbeitenden Klassen und das Associationswe-sen in Dmtschland. Odtąd na wszystkie zjazdy i kongresy ekonomiczne zapraszany, spi awozdaniami z działań utworzonych przez siebie kass pożyczkowych, Schulze dzielme przyczyniał się do upowszechnienia ich w \iemczech. Od 1863 r. jest członkiem drugiej izby praskiej.

Schumacher (Henryk Chrystyj.), znakomity astronom, ur. 1780 r. w Bram-stedt w holsztyńskiem. nauk matematycznych i astronomii słuchał w Kieł, Jenie, Kopenhadze i Getyndze, w latach 1807—10 przebywał w Altonie i w r. 1810 został professorem nadzwyczajnym w Kopenhadze, w r. 1813 dyrektorem ob-rerwatoryjum w Manheimie, a w 1815 zwyczajnym professorem i dyrektorem^