page0163

— 149 —

Stwórcy, od ziemskiego i znikomego do nadziemskiego i wiekuistego. Wielkość Boga, wszechmoc, mądrość i dobroć okazują się nam wszędzie; potrzebujemy tylko zwrócić na to uwagę dzieci. Przyrodoznawstwo może w tym kierunku wiele dobrego zdziałać i mieć prawdziwie wychowawczy wpływ.

Pod koniec zwracamy jeszcze uwagę na słowa św. Franciszka Salezego, jakie wystosował do pewnej matki, która uskarżała się, że jej syn nie chce się poprawić, jakkolwiek prawi mu wiele o Bogu i religii. »Trzeba częstokroć miasto mówić dzieciom o Bogu, mówić Bogu o dzieciach«. Wychowawcza działalność jest wzniosłym aktem religijnym, a jej skutek zawisł całkowicie od błogosławieństwa Bożego. Wychowawca powinien jak najczęściej swoich wychowanków Panu Bogu polecać, wtedy będzie go wspierała łaska Boża w jego trudnem zadaniu. Pstawiczne prawienie kazań nuży. Jeszcze niebezpieczniejszem byłoby, gdyby się chciało używać ćwiczeń pobożnych jako środka karnego, gdyż to mogłoby zaszczepić w sercach dzieci odrazę do samej religii. Sprawy religijne muszą być zawsze traktowane w sposób święty, ażeby mogły działać uświątobliwiająco.

IV. Zasady wychowawcze odnośnie do afektów.

1.    Przez afekty rozumiemy gwałtowne uczucia, które burzą spokój duszy i objawiają się w pewnym określonym kierunku, przyczem zazwyczaj nie zwraca się uwagi na wszystkie inne kierunki. Mogą, jeżeli są skierowane na to, co jest prawdziwe, piękne i dobre, bardzo zbawiennie działać i do najbardziej podziwienia godnych czynów doprowadzić, lecz również mogą się stać niszczącymi i zgubnymi, jeżeli przekroczą miarę i nie są kierowane rozsądkiem. Przyprowadzają człowieka do kompletnego zapomnienia się, zaciemniają jego rozum i doprowadzają go częstokroć do najgorszych czynów.

2.    Ponieważ afekty są tylko spófcęgowanemi uczuciami, to kształcenie uczuć jest oraz kształceniem afektów, a to, co się wyżej o tamtych powiedziało, ma tu też swoje zastosowanie. Wychowawca powinien się przedewszystkiem starać o to, ażeby one a) odnosiły się do szlachetnych i moralnych przedmiotów i p) żeby były zawsze pod kierownictwem roz-

http://rcin.org.pl