page0110

tych wypadków prowadzony jest od bardzo dawna (np. w Szwecyi od r. 1770, atoli do r. 1850 samych tylko utonionych) wykazuje się przyrost ich ciągły bez proporcyi do liczby przyrostu ludności i ogółu zmarłych ¹). Zestawienie tego postępu z pomnożeniem innych kate-goryj wypadków śmierci gwałtownej skłania do wniosku, że wraz z mnożeniem się rodzaju ludzkiego, mnożą się czynniki jego zagłady w drodze nienaturalnej. Jeden z tegoczesnych pisarzów wyraził przekonanie, że większa część ludzi umiera śmiercią nienaturalną ²). Możemy dodać, że takich jest coraz więcej.

Zastanówmy się teraz nad samobójstwami. Statystyka ich jest szczegółowa, bo niezwykłość tego zjawiska zwracała na nie pilne baczenie. Aby me rozszerzać zbytecznie przedmiotu, o którym już tyle pisano ³), poprzestajemy na kilku najgrubszych rysach.

‘) Tak w Prusach liczono takich wypadków, w okresie r. 1816 -20 średnio 4611, r. 1821—30 : 4832, r. 1831—40 : 5304, r. 1841-50 : 6653,

r.    1851—60 : 6996. Od r. 1869 liczba ta wzrasta corocznie. 1 tak r. 1869. 5999, r. 1870 : 6117, r. 1871 : 6433, r. 1872 : 6S95, r. 1873 : 7943, r. 1874: 8771, r. 1875 : 11488, r. 1876 : 12600.

²)    Hengstenberg. ,,l)ie Ewangelische Kirchenzeitung¹'. 1869,

s.    88. „Das Gebiet des feiueu Mordes ist ein unendliek weite3; die gnrse Mer-zalil der Menschen stirbt keinen natiirlichen Todes^kl.

³)    Bogatą jest literatura „samobójstwa¹¹. Najnowsze dzieła, traktujące ten przedmiot na podstawach statystyki. Alex. v. Oettingen. „Uebor acuten und cbronischen Selbstmord¹¹. Dorpat 1881. Th. G. Mazaryck. „Der Selbstmord ais sociale Massenerscheinung der moderne Cmlisation¹¹. W i en 1881. Henr. Morselli. „II suicidio¹¹. Milano 1879. Z dawniejszych, zasługuje na szczególną wzmiankę: A. W a g n c r, „Die Gesetzmassigkoit in der scheinbar willktlrlichen menschlichen Handlungen¹¹, Berlin 1864. Th. II. Wspomniatny jeszcze N. E b r a r d. „Du suicide considere au point de vue medical, philosoi»hique, religieux et social¹". Avignon et Paris 1870. L e-g o y t.. „Le suicide en Europe“ na końcu wymienionego dzieła „La France et PEtranger¹¹ oraz w „Seances et Traveaux de 1'Academie des Sciences mo-rales et politiq.“ 1 £68. Iivr. VIII et IX p. 271 s. Oettingen. „Die Mo-ralstatistick¹¹ etc. § 57 — 59. Nawet w naszem piśmiennictwie niezmiernie ubogiem w materyi socyaletycznej, wymienić możemy: Maur. hr. D z i e-duszyck iego. „Samobójstwo¹¹. Lwów 1876. Obok rozwoju historycznego autor zużytkował także materyał statystyczny „Psychologia samobójstwa¹¹ p. S. Ż. Kraków 1877. Broszurka napisana, jak się zdaje, z powoda jakiejś recenzyi książki lir, M. D. przeważnie polemiczna. Wiktor Mau-

http://rcin.org.pl