page0167

— 153 —

wcześnie występują i starają się zapanować nad budzącym się duchem, b) Młodzież wzrasta bardzo często w zgubnej atmosferze, a zły przykład występuje przed dzieckiem w tysiącznych postaciach, c) Nadto w stosunkowo krótkim czasie musi ono być usposobionem do moralnego kierunku woli, ażeby złe nie wzięło przewagi, d) A wiele to wewnętrznych i zewnętrznych przeszkód zachodzi w drogę wychowawcy! Z ilu to czynnikami musi się on liczyć! Nigdzie doświadczenie lepiej nie wykazuje, że wychowanie nie jest wszechmo-cnem, jak tu. Ale w^rłaśnie ta okoliczność powinna wychowawcę Skierować do Boga, od którego błogosławieństwa wszystko zawisło. »Wszystko mogę w tym, który mnie umacnia«. Woła ku jego ucieszy i zachęcie Apostoł narodów w liście do Fili-penzów. (4, 13.)«. Jeżeli nauczyciel zwróci się do Boga, jeżeli stara się usilnie, ażeby jego wola była w zgodzie z wolą Boską i pracuje z czystym zamiarem; to wtedy ta przez Boga uświęcona praca nie pozostanie bez owoców!

4. Wola człowieka ma też, jak wszystkie inne władze duchowe swój rozwój. Najpierw objawia się ona mniej albo więcej swobodnie i jest całkowicie albo częściowo od natury zawisłą. Zmysłowość przeważa — stopień zmysłowego chcenia — mimowolne i napół dowolne dążenia. Do pierwszych należą popędy, do drugich pożądania i namiętności. Ze zwiększającym się wiekiem i kształceniem rozsądku oswobadza się wola coraz więcej od natury. Duch obejmuje panowanie. Wola daje się kierować duchem, zasadami rozumnego i rozsądnego myślenia i spełnia dobrowolnie jego rozkazy. — Stopień duchowego chcenia, swobodne dążenia. Zmysłowa wola stała się przeto duchową. Ta wola więc musi we wszystkich stosunkach życia i pośród wszelakich okoliczności ugruntować swoje panowanie, to znaczy musi się przemienić w siłę charakteru — stopień chcenia pełnego charakteru. Dopiero wtedy odniósł duch zupełne zwycięstwo nad zmysłową naturą, jeżeli chęć zawsze i wszędzie dobrze czynić stała się dlań drugą naturą. Wtedy zdążył do wolności dzieci Bożych i osiągnął najwyższą godność. Mamy przeto przy kształceniu woli uwzględnić:

I.    Stopień zmysłowego chcenia.

II.    Stopień duchowego chcenia.

III.    Charakter.

http://rcin.org.pl