page0207

197

stopień wiary. Czy można znaleźć jaką materyalną kombinacyę, któraby jej odpowiadała ?

Jeszcze ostatni zarzut, najważniejszy ze wszystkich: paralelizm ustanawiając stały niezmienny związek między zjawiskiem fizycznem a ducho-wem, dochodzi do zaprzeczenia wszelkiej roli tego ostatniego; mechanizm fizyczny wystarcza do sprowadzenia wszystkich skutków, jakie zdrowy umysł przypisuje zjawisku duchowemu. Parale-liści zaszli tu jeszcze znacznie dalej niż materya-liści; ci przyznawali przynajmniej, że świadomość przyda się na coś, skoro porównywali ją do fun-kcyi, do wydzieliny, a wydzielina jest ostatecznie płynem użytecznym. Paraleliści tak silnie są przekonani, że jedynie mechanizm jest skuteczny, że zaprzeczają wszelkiej roli myśli. Świadomość do niczego nie służy.

Towarzyszy tylko. Przenośnie służące do określenia jej a których część wymyślił Huxley, są wszystkie natury biernej: jestto światło, odgłos świstawki towarzyszący pracy maszyny, ale nie działający na jej kółka i tryby, to cień idący za krokami wędrowca, fosforescencya oświetlająca ślad ruchów mózgowych.

Powiedziano też, że świadomość jest niepotrzebnym zbytkiem. Dochodzono jeszcze dalej i ładna tak znacząca nazwa »epifenomenon«, jaką nadano myśli, tłomaczy dobrze tę koncepcyę, według której mogłyby istnieć pół-rzeczywistości w przyrodzie.

Są to wszystko zaiste bardzo ważne zarzuty, ale nie są zdolne zabić doktryny; zadają jej tylko

http://rcin.org.pl