out0003 jpeg

i kulturą „wyższą” czy „uczoną” można znaleźć w tym okresie w pismach Herdera (Burkę, 1978, s. 8).

Przeciwstawne implikacje związane z historią idei kultury popularnej zostały wyraźnie podkreślone przez Williamsa. Odnosząc się do przesunięcia perspektywy pomiędzy wiekiem XVIII i XIX pisze on:

To, co popularne było rozpatrywane z punktu widzenia ludu, a nie tych, którzy szukali poklasku lub władzy nad ludem. Wcześniejszy sens tego słowa był jednak ciągle aktualny. Kultura popularna była definiowana nic przez lud, lecz przez tych innych i ciągle mieści dwa starsze sensy: jako zawierająca pośledniejsze rodzaje dzieł (np. literatura popularna, prasa bulwarowa w odróżnieniu od wartościowej) oraz dzieła rozmyślnie szukające poklasku (dziennikarstwo popularne w odróżnieniu od demokratycznego, albo popularne rozrywki); obok bardziej współczesnego sensu czegoś, co jest łubiane przez masy, na który to sens w wielu przypadkach nakładały się sensy starsze. Dzisiejsze rozumienie kultury popularnej jako kultury rzeczywiście tworzonej przez ludzi dla samych siebie różni się od wszystkich tamtych sensów; jest ono często przenoszone w przeszłość jako odnoszące się do kultury ludowej, ale stanowi także istotny wkład doby nowoczesnej (Williams, 1976, s. 199).

Rozwój idei kultury popularnej wiąże ze sporami wokół jej znaczenia i interpretacji, które stają się widoczne w dyskusji nad kulturą masową. Trzy w szczególności, wzajemnie powiązane zasadnicze tematy czy ar gumenty znaleźć można w teoretycznych pracach o kulturze popularnej XX wieku¹. Pierwszy z nich dotyczy tego, co lub kto określa kulturę popularną. Skąd kultura popularna pochodzi? Czy jest ona wytworem samych ludzi jako autonomiczny wyraz ich zainteresowań i sposobu doświadczania świata, czy została im narzucona odgórnie przez sprawujących władzę jako rodzaj społecznej kontroli? Czy kultura popularna narodziła się samoistnie czy też jest odpryskiem kultury elit, albo czy jest raczej wynikiem interakcji pomiędzy nimi? Drugi temat związany jest z wpływem komercjalizacji i industrializacji kultury popularnej. Czy rozwój kultury w formie towarów oznacza, że kryteria rynkowe dominują nad jakością, artyzmem, uczciwością i wymaganiami intelektualnymi? Czy coraz powszechniejszy rynek kultury popularnej gwarantuje jej prawdziwe powodzenie, ponieważ dostarcza towarów, których ludzie rzeczywiście pragną? Co jest w^rażniejsze w sytuacji, gdy kultura popularna wytwarzana jest przemysłowo i sprzedawana zgodnie z zasadami popytu i podaży — zysk czy jakość? Trzeci temat wiąże się z ideologiczną rolą kultury popularnej. Czy kultura ta indoktrynuje ludzi, zmusza ich de akceptowania i obstawania przy ideach i wartościach, które gwarantują stałą dominację bardziej uprzywilejowanych, umożliwiając w ten sposób tym ostatnim sprawowanie władzy? Czy jest może sprzeciwem i opozycja wobec dominującego porządku społecznego? Czy wyraża ona, choćb;-

16