9
odpowiednio do ich natury i celu użyć i tak zadanie swego życia spełnić.
3. O zadaniu życia poucza nas już częściowo rozum, ale jeszcze więcej i pewniej boskie objawienie względnie re-ligia chrześciańsko-katolicka. •
a) Uczą nas one, że człowiek przez swój rozsądek i swoją wolną wolę jest przedewszyslkiem moralną istotą, która w sumieniu dzierzy naturalne etyczne, prawo, od którego wypełnienia zawisło jego wewnętrzne szczęście, a w wielu razach także zewnęlrzne dobro, nią wolno go przeto bezkarnie przekraczać. Jest tedy zadaniem wychowania, ażeby przyzwyczaić młodego człowieka do wiernego i własnowol-nego postępowania za głosem sumienia, t. j. doprowadzić go do sumienności, oraz ażeby swoją moralną godność zachował zawsze niezawiśle i świadomie.
b) One nam wskazują dalej, że człowiek ma do spełnienia potrójne koło obowiązków; jako indywidualna istota obowiązki względem siebie samego, jako socyalna istota obowiązki względem ludzkiego społeczeństwa, jako istota religijna obowiązki względem Boga. Na stałem, wytrwałem spełnianiu tych potrójnych obowiązków polega jego ziemskie zadanie życia, od tego zawisło jego własne szczęście, jako też dobro społecznego życia w familii, państwie i kościele. Stałość woli w sumiennem spełnianiu tego zadania zawsze i wśród wszelakich okoliczności wyrabia moralny charakter. Wykształciwszy go wychowanie spełniło swoje zadanie, a wychowanek stał się duchowo dojrzałym. Jedno z najważniejszych zadali wychowania brzmi przeto: 1Yykształć w wychowanku moralny charakter.
c) Już rozum, a jeszcze bardziej objawienie zwracają naszą uwagę na to, że człowiek obok ziemskiego ma też nadziemskie przeznaczenie, że jest też powołany do wiecznego życia i że byt w tern wiecznem życiu jest w takim stosunku do tegoczesnego jak przyczyna do skutku, tak że wierne spełnianie obowiązków tu na ziemi pociąga za sobą wieczną szczęśliwość, a zaniedbywanie tychże wieczną nieszczęśliwość na tamtym święcie. Wyrobienie przez wychowanie moralnego charakteru jest też wychowaniem do wiecznego przeznaczenia.