page0277

27$

CEL PISANIA.

Granice, wytknięte mojej pracy, nie pozwalają na rozszerzanie tego rozdziału; podane zresztą szczegóły wyjaśniły dostatecznie, dla czego ani autentyczność pism platońskich nie może na seryo podlegać powątpiewaniu ani ich następstwo, przynajmniej co do głównych utworów, napotykać na jakieś trudności niepokonane, bylebyśmy nie zapominali o nader ważnym fakcie, dopiero w nowszych czasach należycie zrozumianym, że wielki uczeń Sokratesa prawie nic nie »ogłaszał« w znaczeniu nowożytnem. Przed założeniem Akademii pisał dla swoich przyjaciół, zespolonych wspólną miłością lub pamięcią mistrza, a po zawiązaniu szkoły lub raczej bractwa, do niego należał i pracował dla niego, jak wykazali U sen er i Wilamowitz. Względy jakieś na publiczność dalszą były troską dosyć podrzędną, która nie bardzo go trapiła. Takie położenie wyjątkowe jest może trudnem do zrozumienia dla naszych literatów, profesorów, dziennikarzy i przeglądzistów, ale było zupełnie naturalnem w IV. wieku przed Chr., kiedy filozofowie brzydzili się rozgłosem i popisami retorycznemu a tylko w małem kółku dobranych uczniów i przyjaciół oddawali się zgłębianiu prawdy. Jeżeli zaś czasem występowali czynnie i starali się po za szkołą przeprowadzić teorye swoje w życiu publicznem, to i wtedy nawet nie uciekali się do publicystyki, nie wpływali na tłumy za pomocą broszur lub artykułów, lecz nakłaniali uczniów swoich albo zwolenników do objęcia rządów. W istocie Platon niczego nie spodziewał się po ludzie, a wszystkiego po tych, którzy piastowali władzę. To też nigdy nie pisze on dla szerokich kół obywatelskich, lecz dla swoich, bez względu na to, czy razem z nim przebywali w cichych murach Akademii, czy po miastach greckich przodowali sprawom publicznym. Trafnie to odgadł dwadzieścia lat przed Wi-lamowitzem zbyt wcześnie dla nauki zgasły Ueberweg, gdy dzieła Platona przyrównywa do pism apostolskich, których podobnież celem nie było »nawracanie obcych, lecz wzmacnianie i oczyszczanie gmin chrześciańskich, znających już wiarę z kazań usłyszanych. ^x)

¹ Untersuchungen etc. p. 86. porów p. 80 Sąd bardzo zbliżony wypowiedział prof. Sybel w artykule Platon's akademische Sc krtften (Preuss. Jahrb. iSSytom bp p. 696 sq.) uważając wszystkie pisma Platona za przeznaczone dla Akademii; wpada jednak w przesadę, gdy wszystkie mieni być lekcyami wstępnemi lub zaproszeniami

http://rcin.org.pl

18*