page0330

322

Rossyja

gizów; bawełnę z Turkiestanu i herbatę z Kiachty. Cały obrót handlu azyja-tyckiego wynosi około 30 milijonów rsr.; z tych połowa przj pada na Kiachtę. W ogóle, z pomiędzy przedmiotów z Rossyi za granicę wywożonych, pierwsze miejsce zajmuje zboże (za summę od 50 do 60 milijonów rsr.) i materyjały surowe do fabryk (od 80—90 milij. rsr.); a mianowicie: materyjałów leśnych za 5 milij. rsr., skór za 4¹/₂ milij., lnu 4 milij. pudów, pieńki 5 milij. pudów; i oj u około 4¹/*, milij. pud., siemienia lnianego i konopnego 4*4 czetwierti; żelaza 1% milij. pudów; wełny około 1 milijona pud.; miedzi około 100 tysięcy pud. i szczeciny około 100 tysięcy pudów. Z towarów przywozowych główniejsze: wina, herbata, kawa, tytoń i inne przedmioty zbytkowe (za summę około 45 milij. rsr.); potem idą materyjały i narzędzia do fabrykę i zakładów fabrycznych (za 42 milij. rsr); nareszcie wyroby rękodzielnicze (za 25 milijonów rubli sr.). W ostatnich latach przywieziono bawełny 2% milij. pudów; machin rozmaitych za 10 milij. rsr. i materyjałów aptecznych za 8 milijonów rubli srebrem. O wszystkich krajach, gubernijach, okręgach, miastach, morzach, jeziorach, rzekach i t. d. cesarstwa Rossyjskiego, obszerniejsza wiadomość znajduje się pod właściwemi nazwami w tejże Encymopedyi. — Historyja. Wschodnia Europy połowa przedstawia obszerną równinę; krańce jej oblewają cztery morza i opasują trzy pasma gór. Tylko w środku tej równiny grunt się nieco podnosi i powierzchnia przybiera kształt pagórkowaty. Tu mają początek główne rzeki, które wraz z niezliczonem mnóstwem pomniejszych rzek i strumieni, skrapiają cały ten obszar. Obfitość rzecznych wód, wielki miała wpływ na dzieje tego kraju; nad brzegami rzek osiadły plemiona, szerzyło się obywatelstwo; rzeki stanowiły główny środek komunikacyjny. Przed lat tysiącem cała północna dzisiejszej Rossyi połowa, odznaczająca się zimnym klimatem pokrytą była gęstemi lasami, licznemi jeziorami i bagnami; w południowej części leżały rozległe stepy, już to bujną porosłe trawą, już to piasczyste i salinowe; na wschodzie między górami Uralskiemi a morzem Kaspijskiem stepy zlewają się z wielką równiną Azyi środkowej. Na tym wielkim łącznym obszarze, od czasów niepamiętnych koczowały dzikie pasterskie, głównie ałtajskie plemiona, przed nar. Chr. Scytowie i Sarmatowie, znani już greckim kolonistom z północnych brzegów morza Czarnego i Azowskiego, zaś po nar. Chr. po wydaleniu się Gotów, Hunnowie, Bulgarowie, Awarowie, Kozarowie, później Pieczyn-gowie (w X wieku), Połowcy (w XI w.), Tatarzy (w XIII w.). Północno-zachodnia cześć wschodniej równiny europejskiej składa się głównie z gruntu gliniasto-piasczystego, leśnego, miejscami bagnistego, gdzie niegdzie pokrytego jeziorami. Północną część tej powierzchni zajmowało oddawna myśliwskie, ubogie plemię czudzkie albo fińskie, posunięte tu z południa przez Słowian, z którymi od zachodu (w kraju nad Niemnem i Dźwiną zachodnią) sąsiadowało pokrewne plemię litewskie. Sami Słowianie wschodni, plemię głównie rolnicze, podobnież jak śpółplemienni Słowianie zachodni, przyszli z nad brzegów Dunaju, dążąc z południa na północ, w górę Dnieprem aż do jego źródeł (przez dzisiejszą Małą i Białą Ruś); potem systemem jeziornym (nowogrodzkim); w XI, XII i XIII wieku Słowianie osiedli nad rz. Oką i Wołgą; w XVI i XVII przeszli na północy poza pasmo Uralskie, do Syberyi, dążąc podobnież jak w Europie, w kierunku rzek. W końcu XII i na początku XIII wieku w krajach nadbałtyckich osiedli niemieccy osadnicy (rycerze mieczowi). Tym sposobem Słowianie zajęli basseny wszystkich czterech mórz, oblewających wschodnią równinę europejską i stanowili środkową ludność tego kraju. Na końcu stepów i lasów, na granicy, dzielącej koczowniczych pasterzy ałtajskich od osiadłych słowiań—