page0336

328

Aossyja

nabył od Szwedów miasta Jam, Iwangorod i Koporje; zbudował w Syberyi miasta warowne Tobolsk, Berezów, Pełym i inne; opiekował się handlem z Anglikami; dla ułatwienia stosunków z Europą zachodnią, założył miasto Archan-gielsk. Za Fiedora zniesiony Jurjew wychód (swobodne przejście włościan od jednych panów do drugich, na ś. Jerzy), zaprowadzone poddaństwo. Zamiast metropolii, ustanowiony patryjarchat (ob. Jo w, pierwszy patryjarcha moskiewski). W ósmym roku panowania Fiedora, w mieście Ugliczu miał być zamordowany małoletni carewicz Dymitr, drugi syn Iwana Groźnego, ostatni potomek książąt moskiewskich od Ruryka pochodzących. Borys Godunow (ob.) po śmierci Fiedora carem obrany (r. 1598—1605), prowadził dalej zabory w Syberyi, bronił południo ,vych granic od Tatarów, protegował handel zagraniczny; dla rozszerzenia w swym kraju oświaty, sprowadzał do Moskwy cudzoziemców, młodzież posyłał za granice, miał nawet zamiar założenia uniwersytetu; W ostatnich latach jego panowania, włościanie do poddaństwa zmuszeni, tłumnie uchodzili na zachodnią, Siewierską ukraine; tamże od swych panów^r szukali schronienia ludzie dworscy (cholopi). Zbiegowie ci, utworzywszy bandę kozacką, wielkiemu oddziałami wpadać zaczęli do kraju, łupiąc go i pustosząc. Ataman tychże, Chłopka, Kosolapem zwany, szerząc postrach po drodze, ?ikazał się pod samą stolicą, a lubo wzięty do niewoli, poniósł karę śmierci, spokojnośc jednak nie była przyw^rróeoną. Wtem się rozbiegła wieść, że Dymitr carewicz żyje i wraca z Polski do swego kraju. W roku 1605 umiera nagle Borys Godunow; Moskwa przysięga młodemu synowi jego Fiedorowi'; Dymitr zbliża się ku Moskwie, Fiedor i matka jego zamordowani. Panowanie Dymitra carewicza (r. 1605—1606) zwanego fałszywym albo Samozwańcem (ob. Dymitr Samozwaniec) trwało jedenaście miesięcy. Stronnictwo księcia Szujskiego podnosi bunt; Dymitr zabity, Szujski carem ogłoszony (ob. Was iii Szujski). Nieprzyjaciele Szujskiego roznoszą pogłoskę, że Dymitr ocalić się potrafił; w Starodubowfe Siewierskim ukazuje się nowy Dymitr fałszywy, zbliża się ku Moskwie, i staje obozem we wsi Tuszynie (ztąd w la-topisach fuszyńs/aim worem nazwany). Król Zygmunt III oblega Smoleńsk; hetman Żółkiewski ciągnąc na odsiecz Smoleńskowi, odnosi zwycięztwo nad wojskiem moskiewskiem pod wsią Kłuszynem i zbliża się pod Moskwę; Szujski z tronu strącony i na mnicha postrzyżouy (r. 1610). Władysław królewicz, syn Zygmunta III ogłoszony carem Moskiewskim, pod warunkiem, iż przyjmie wiarę grccko-rossyjską. Wahanie się Zygmunta, pojawienie się nowych samozwańców, zamieszki w kraju, poddanie się Nowogrodu Szwedom, zdobycie Smoleńska przez Zygmunta, oddziały polskich wojsk przebiegające ziemię Twerską, Włodzimierską i Jarosławską, powstanie Niższego Nowogrodu na wezwanie mieszczanina Kozmy Minina; bitwa z hetmanem Chodkiewiczem; poddanie się Kremłinu przez Polaków zajętego, oto są główniejsze wypadki z owej epoki, znanej w dziejach rossyjskich (r. 1610—1613) pod imieniem „burzliwycn czasów” (smutnoje żeremia). W roku 1613 Michał Romanow (ob.), syn bojara Fiedora (w zakonie Filareta (ob.), późniejszego patryjarchy),

■- wyniesiony na tron, ukończył wojnę ze Szw^redami (r. 1617); Szwecyja zatrzymała brzegi Fińskiej zatoki, zwróciwszy Moskwie miasta Nowogród i Ladogę. Z Polską stanął pokój (r, 1618) w Dywilinie' (ob. Deulinofo Smoleńsk i część księztwa Siewierskiego przeszły do Polaków. Drugą wojnę, po śmierci Zygmunta III prowadzoną, zakończył pokój polanowski (r. 1631); Władysław zrzekł się praw swych do korony moskiewskiej. Panowanie Alexeąo (ob. Ale-xy, car), syna Michała (r. 1615—1676), było dość burzliwe. Rozruchy