page0364

356

Rotteck

Rotteck (Karol von), dziejopis, ur. roku 1775 w Freiburgu w Brisgowii (wielkiem ksieztwie Badeńskiem), gdzie ojciec jego był dyrektorem wydziału lekarskiego. Uczęszczał do gimnazyjum, a później na uniwersytet tameczny; następnie został tamże w r. 1797 doktorem prawa a w r. 1798 professorem hi-storyi przy uniwersytecie. Podróże po Niemczech, Francyi, Szwajcaryi i Włoszech, świeżym na świat ludzi ubogaciły go poglądem, a pilne studyja historyczne pogląd ten umocniły i wpłynęły na jego wykład dziejów powszechnych, który w^r duchu liberalnym i w zajmującej oddany formie, tłumy słucha-czów mianowicie ze średniej klassy sprowadzał do jego audytoryjum, a ztąd Kielce na polityczne i socyjalne tychże wpłynął przekonania. W r. 1818 katedrę historyi zamienił na katędrę prawa publicznego i umiejętności stanu. Rozprawie jego; Fiir die Erhaltung der Unicersitdt Freiburg (1818) zawdzięcza głównie uniwersytet ten dalsze swe istnienie. Uniwersytet też, gdy ustawa Badeńska ogłoszoną została w r. 1819, obrał go na swego reprezentanta do pierwszej izby. Tu zasłynął jako mówca zręczny i liberalny w obronie reform politycznych. Mianowicie razem z Welcker’em przemawiał na korzyść nowego prawa prassowego. Wszakże im większym szacunkiem otaczało go stronnictwo liberalne, tern większą ściągał na siebie nienawiść reakcyi. Udział jego w czasopiśmie Der Fremnnige, wydawanem w Freiburgu i oskarżenie o dążności demagogiczne, spowodowały reorganizacyję uniwersytetu freiburgskiego i usunięcie Rottecka wraz z Welckerem od obowiązków w roku 1832. Czasopismo to zostało zakazanem, a Rotteckowi w ciągu pięciu lat nie dozwolono obejmować redakcyi jakiegokolwiek bądź pisma. Los jego obudzi! współczucie powszechne, i z dalszych nawet stron nadsyłano mu adressa, wieńce obywatelskie, puhary i t. p. oznaki życzliwości, a mńisto Freiburg, mimo ostrzeżeń rządu, mianowało go swym prezydentem: sam atoli Rotteck godności mu ofiarowanej nie przyjął, by sprawy tej nie jątrzyć. Zmarł 26 Listopada 1840, broniąc w izbie do końca życia swego sprawy konstytucyjnej. U ludu nader był popularnym, lubo nieprzyjacielem ostateczności i nieporządku, a ztąd miał i u przeciwników zasłużony szacunek. \V^r Freiburgu wzniesiono mu pomnik, który później rząd usunąć kazał. Najbardziej z dzieł jego między ludem rozszerzyła się jego: Allgemeine GeschicMe (9 tomów, Freiburg, 1813—27, 19-te wydanie, dalszy ciąg przez Stegera, 10 tomów, Brunświk 1853), dalszy ciąg przez Hermesa.(2 tomy. Brunświk, 1841—-42) i przez Hermana von Rotteck’a (2 tomy, Pforzheim 1841—43); wyciąg z tego dzieła, Allgemeine WeUge-schichle (4 tomy, Stuttgard, 1830—34). Po polsku wyszło dzieło to przekładu L. Rogalskiego (Warszawa, 1847). Dalej: Historischer Bildersaal far alle Stande (3 tomy, Sttudgard, 1828); Lehrbueh des Vernunftrechts und der Staatswissenschaften (2 tomy, Stuttdgard, 1829—30): Sammlung kleiner Schriften (3 tomy, Stuttgard, 1830); Lehrbueh der ókonomischen Foiitik (Stuttgard, 1835); Geograf. statist\; historischen Schilderung der Pyrendi-schen Halbinsel (Karlsruhe, 1839). Wspólnie z Welcker’em rozpoczął Staats-lexikon (15 tomów, Altona 1834—44). Z synów jego Rotteck (Karol) od r. 1838 adwokat w Freiburgu, przyłączył się do stronnictwa demokratycznego, i od zgromadzenia Offenburgskiego jako poseł tegoż, uchwaty tam postanowione doręczył ministerstwu w d. 13 Maja 1849. Rząd rewolucyjny poruczył mu gubernatorstwo Freiburga; zasiadł później w zgromadzeniu ustawodawczem, i po stłumieniu powstania umknął z drugimi za granicę. Drugi syn historyka Rotteck (Herman), urodzony 1815, zmarły r. 1845 w Freiburgu jako professor filozofii, prowadził dalej tegoż historyję powszechną, galeryję i wydał po