19
kie znaczenie wychowania tak dla indywidualnego jak socyal-nego, tak dla doczesnego jak wiecznego życia.
a) Indywidualne życie osiąga doskonałość tak w ciele-lesnym jak i duchowym kierunku tylko przez staranne wychowanie. Zaprawia rozmaitć siły do szlachetnej działalności w służbie prawdy, dobra i piękna. Wytwarza idealny kierunek w myśleniu i dążnościach. Zaszczepia w dziecku wyższe zapatrywanie się na życie, które je chroni przed tem, co nikczemne i podłe. Podaje mu świadomość jego ziemskiego i wiecznego przeznaczenia i użycza mu tego świętego zapału, z którym konsekwentnie dąży do celu. Daje mu największe dobra tego życia: religię i moralność, które w religijno-moralnym charakterze stapiają się w trwałą jedność, a nadto mnóstwo też innych koniecznych i potrzebnych wiadomości i wprawę, które pod jego kierunkiem służą indywidualnemu i społecznemu dobru. Przez wychowanie dopiero staje się człowiek tem, czcm ze względu na swoje przyrodzone uzdolnienie i z woli Stwórcy być może i powinien — osobistością z charakterem, z naturalnem i nadnaturalnem podobieństwem Boga.
b) Przez wychowanie staje się też pożytecznym członkiem ludzkiego społeczeństwa w familii, państwie i kościele. Ono to przyczynia się do dobra społecznego życia, utrwala, utrzymuje i podwyższa cywilizacyę kraju. Doprowadzić przez wychowanie młodego człowieka do tego, aby się stał szlachetnym, religijno-moralnym charakterem jest największem dobrodziejstwem dla ludzkości; gdyż jej pomyślność zawisła od doskonałości cielesnego i duchowego wykształcenia pojedynczych członków. Przeto praca wychowawcza jest najszlachetniejszą cywilizacyjną działalnością człowieka. Od niej zawisła oświata i moralność narodu; przyszłość, znaczenie i stanowisko kraju, ojczyzny.
c) Działalność jednakowoż wychowawcy wkracza też i w wieczność ustalając los człowieka w życiu przyszłem. Jeżeli młody obywatel ziemski wprawiony został do sumiennego wypełniania swoich obowiązków, jako istota indywidualna, socyalna i religijna, to w takim razie czeka go wieczne szczęście, w przeciwnym razie wieczna nędza. Tak tedy praca wychowawcza jest też pracą dla wieczności.
2*