page0405

Jerzy Duma

POGRANICZE ZACHODNIE

Uwagi ogólne. Charakterystyka etniczna pogranicza zachodniego. Pogranicze zachodnie w świetle onomastyki: Nazewnictwo wodne Pomorza Zachodniego; Nazwy miejscowe Pomorza Zachodniego; Nazwy osobowe Pomorza Zachodniego; Nazwy terenowe Pomorza Zachodniego oraz nazwy młynów na obszarze dawnej Nowej Marchii. Pogranicze polsko-dolnołużyckie. Pogranicze śląsko-górnołużyckie, śląsko-czeskie i śląsko-niemiec-kie. Uwagi końcowe

UWAGI OGÓLNE

Dzisiejsze zachodnie pogranicze Polski było w VI-VIII w. n.e. strefą, w której między plemionami słowiańskimi brakowało wyrazistej granicy językowej. Ślady dawnych podziałów fonetycznych nie sięgają w tak odległą przeszłość. W wypadku dialektów Pomorza Zachodniego nie pokrywają się one ze starszymi zwykle podziałami plemiennymi lub terytorialnymi na ludy Pyrzyczan, Wolinian, Obodrzyców i innych,

0    których wiemy z przekazów historycznych. Większość ważnych cech fonetycznych różniących ówczesnych Słowian wykształcała się powoli

1    stosunkowo późno, tzn. od momentu powstawania większych ośrodków plemiennych i politycznych (VIII-X w.). Z biegiem czasu pogranicza polsko-pomorskie, polsko-łużyckie i polsko-czeskie nabrały — ze względu na germanizację dużych obszarów Słowiańszczyzny — charakteru pogranicza między dialektami polskimi i niemieckimi. Wyspami słowiańskimi wewnątrz państwa niemieckiego były zanikłe dialekty Drzewian Połabskich (do XVII-XVIII w.) oraz malejące zasięgi gwar Dolnych i Górych Łużyc koło Chociebuża (Cottbus) i Budziszyna (Baut-

401