page0471

Ewa Wolnicz-Pawłowska

POGRANICZE POŁUDNIOWE

Uwagi ogólne. Historia sąsiedztwa. Stan badań. Hydronimia. Toponimia. Oronimia. Antroponimia

UWAGI OGÓLNE

Na południu już w czasach plemiennych istniało sąsiedztwo polsko-czeskie i polsko-słowackie. Naturalne granice, które stanowiły główne grzbiety Sudetów i Karpat, utrudniały bezpośrednie kontakty. Do XIII w. góry porastały gęste lasy, toteż komunikacja ograniczała się do dróg wiodących przez dostępne przełęcze i szlaki wodne. Badania historyczne i archeologiczne sugemją, że już w okresie wielkomorawskim istniały więzi między zorganizowanym państwem na południu i uzależnionym od niego plemieniem Wiślan. Być może z tego okresu pochodzą ślady obrządku słowiańskiego na terenach Polski, związane z misyjną działalnością Cyryla i Metodego.

U początków polskiej państwowości od strony południowej najważniejszymi sąsiadami pozostawali Czesi; kontakty językowe między obu społecznościami przebiegały zarówno na poziomie sąsiadujących gwar, jak i pomiędzy elitami. Aż do końca XVI w. lepiej wykształcona czesz-czyzna, ze swoją starszą, wszechstronnie rozwiniętą literaturą, stanowiła wzór dla Polaków.

Słowacy nie zdążyli wykształcić własnej organizacji państwowej. Od X w. ich ziemie stały się na wiele stuleci częścią państwa węgierskiego. Należy jednak zaznaczyć, że na poziomie gwar Polacy nie stykali się z Węgrami, którzy swoje wsie zakładali tylko na terenach rolniczych, nadających się do uprawy winorośli.

467